زهرا یزدانی - گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران

شاهنامه اثر طبع یکی از برجسته ترین شاعران ایران اسلامی، ابوالقاسم فردوسی است که تمامی ادیبان و شاعران سترگایران، از سنایی و عطار گرفته تا سعدی و حافظ و .. ادیب پیشاوری و دیگران، برای اندوختن مایه های علمی و تاریخی ونیز تشحیذ طبع خویش، از این کتاب بهره فراوان گرفته اند. مطالعه شاهنامه، چشمه های ادب و هنر را در ضمیر مستعدانجاری و جوشان میسازد و به ویژه جوهر حماسه را در اعماق ذهن در خوانندگان رسوخ میدهد. فردوسی، به معنی تمامکلمه، شاعر ملی ایران است. آمال و افکار، دین و مذهب، زبان و شیوه بیان ایرانیان از شاهنامه نیرو می گیرد. استاد توس، عمده دوران تدوین شاهنامه را در قرن چهارم هجری سپری کرده است. قرن چهارم، اوج دوران شکوه و شکوفایی تمدناسلامی است. فردوسی بنیاد سترگ حماسه سرای این مرز و بوم است و در تجسم اسطوره های ایرانی جهت احیای هویتفرهنگی و ملی و اعتلا بخشیدن به ارزشهای انسانی و آرمانی بر مبنای آیین مذهبی، مقام اول را به خود اختصاص میدهد.برخی متفکرین و اندیشمندان علم اساطیر بیان میدارند که اسطوره و دین همانندیهای بسیاری دارند. نگاه فردوسی درشاهنامه به اسطوره و دین، تلفیقی از واقع بینی و آرمان گرایی است. فردوسی بین اسطوره های اهریمنی و اهورایی فرقمی گذارد و این گونه حقایق ماورایی را در زبان رمزی و تمثیلی و در قالب اسطوره بیان می نماید. در اندیشه فردوسی مهرجاودانگی بر پیشانی اسطوره های درخشان و مثبت چون فریدون، سیاوش، گیو، کیخسرو و ... نهاده می شد و نیز اعتقاد اوبه خدای واحد بر مبنای دین ابراهیمی، قطعا یکی از علل ماندگاری شاهنامه بر تارک اساطیر جهان می باشد. در مقالهحاضر، به بررسی این موضوع در شاهنامه پرداخته شده است.

شاهنامه، فردوسی، دین، اسطوره