بهار بهارخانه - کارشناسی ارشد دانشگاه پیام نور زنجان
خدیجه اوصالی - کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی، واحد زنجان

انشا در لغت به معنی ایجاد کردن است و در اصطلاح، آوردن جملات است به گونه ای که درآن احتمال صدق یا کذبنرود. انشا خواستن یا نخواستن چیزی است و به همین جهت آن را به انشای طلبی و غیر طلبی تقسیم می کنند. انشا طلبی آناست که درآن چیزی خواسته شود و طلبی صورت پذیرد. شرط درست بودن موضوع درخواست آن است که شی طلب شدهدرآن لحظه موجود نباشد و در صورتی که خلاف این موضوع باشد، طلب آن چیز بی معنی و مهمل باشد، انشا غیر طلبی؛ دراین نوع چیزی درخواست نمی شود، بلکه بیشتر بیانگر مدح و ذم نسبت به مقوله ای خاص است. این جملات بدان جهت کهدر اصل قابل تاویل به جملات خبری هستند، چندان مورد توجه قرار نمی گیرند . در علم معانی تنها انشا طلبی است که موردبررسی قرار گرفته است و آن را به بخش های ذیل تقسیم بندی کرده اند: استفهام، تمنی، امر، نهی و ندا.در این مقاله کوشششده که کارکردهای بلاغی جملات انشایی باتوجه به موارد گفته شده، در شاهنامه فردوسی استخراج و در برخی مواردتوضیحی مختصر درباره هریک ذکر گردد .حاصل این پژوهش نشان می دهد که فردوسی علاوه بر تبحر فوق العاده درآرایش های بیانی، در معانی استادی مسلم و کم نظیر است.

فردوسی، شاهنامه ، علوم بلاغی، معانی،جملات انشایی