سمیرا خوش کیش - گروه زیست شناسی گیاهی، دانشکده علوم طبیعی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
هوشنگ نصرتی - گروه زیست شناسی گیاهی، دانشکده علوم طبیعی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
احمد رزبان حقیقی - مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی، تبریز

مطالعات کاریولوژیکی و تغییرات کروموزومی در جمعیت های مختلف یک گونه نقش مهمی در فهم پروسه های تکاملی خصوصا تحول درجه پلیپلوییدی آنها ایفا می کند. گیاهی علفی دوپایه شاهدانه در اکثر نقاط دنیا انتشار یافته است. در این مطالعه تحول کروموزومی تعداد بیست فرد از دو جمعیت شاهدانه Cannabis sativa از مناطق ساحلی کناره رود ارس واقع در بین سیه رود و عاشقلو و جمعیت اجاق کندی ورزقان مطالعه شدند. ویژگی های کروموزومی مانند شکل و تعداد کروموزوم ها، نسبت طول بازوی کوچک به بازوی بزرگ کروموزوم ها، طول کل کروموزوم, شاخص سانترومری، شاخص عدم تقارن درون کروموزومی، شاخص عدم تقارن بین کروموزومی، کلاس تقارن استیبنز Sc درصد شکل کلی کاریوتیپ اندازه گیری گردید. مراحل مختلف پروتوکل سیتوژنتیکی به ترتیب شامل جوانه دار کردن بذر، پیش تیمار، تثبیت، هیدرولیز، رنگ آمیزی کروموزوم ها و تهیه نمونه بودند. نتایج نشان داند که تعداد کروموزوم درافراد دو جمعیت ها 2x=2n=20 بود. براساس نتایج مشخصات کاریوتیپپ و دسته بندی کاریوتیپ ها به روش استیبنز همه جمعیت ها در کلاس 3A قرار گرفتن که این امر بیانگر وضعیت تکاملی مشابه و در عین حال ابتدایی در جمعیت های این گونه می باشد

کروموزوم، کاریوتیپ، شاهدانه، سیتوژنتیک، تنوع کروموزومی