طاهره انصافی مقدم - عضو هیات علمی موسسه تحقیقات جنگلها ومراتع کشور
زهرا تهرانی وند - کارشناس ارشد جغرافیای طبیعی

برخی از تحقیقات انجام شده ، شواهدی از تغییر آب و هوا و یا نوسات شدید در مناطق مختلف کشور را نشان داده اند. بررسی روند زمانی در عناصر آب و هوایی می تواند به تشخیص تغییرات آب و هوایی موجود در مناطق مختلف کشور کمک کند. مطالعه حاضر با هدف بررسی روند تغییر پارامترهای هواشناسی و میزان تاثیر آنها بر منابع آبهای سطحی در زیرزیر حوضه میقان صورت گرفته است. تحقیق حاضر مطالعه ای است تحلیلی که بر روی 23 ایستگاه هواشناسی،47 ایستگاه باران سنجی و 14 ایستگاه هیدرومتری در طول دوره پنجاه ساله در دشت اراک انجام شده است. هدف از این پژوهش، تعیین سهم نسبی تاثیر متغیرهای آب و هوایی بر مولفه دبی آبهای سطحی به منظور بررسی میزان نقش تغییرآب و هوا بر منابع آبهای سطحی‬ دشت اراک، می باشد. در این تحقیق میز‬انهمبستگی عناصر اصلی اقلیمی به عنوان توابع مستقل در ارتباط با مقادیر میانگین دبی آبهای سطحی ( تابع وابسته) در مقیاس ماهانه در طی دوره پنجاه ساله ( 1335-1390) در دشت اراک تعیین و مورد محاسبه قرار گرفته و بررسی شده است. روش پژوهش، روش تحلیلی از نوع همبستگی می باشد. روش های آماری چند متغیره با در نظر گرفتن فرض های اولیه مورد نیاز و به کار گیری دقت لازم، در ارایه یک تحلیل دقیق تر می توانند راهگشا باشند. با استفاده از روش های آماری چند متغیره ، امکان بررسی همزمان تغییرات چند متغیر می تواند فراهم می شود. یکی از این روش ها، رگرسیون چندگانه است که با وجود سادگی جبری و تفسیر قابل فهم یکی از روشهای کارآمد در آنالیز داده های چند متغیره است. بدین منظور ، ده متغیر مستقل آب و هوایی انتخاب شدند و مورد محاسبه قرار گرفتند. از تجزیه و تحلیل آماری متغیرهای ماهانه اقلیمی به عنوان متغیرهای مستقل با اطلاعات ماهانه دبی آبهای سطحی به عنو‬انمتغیر وابسته استفاده شد و با استناد به اصل عدم همبستگی در سطح %5 ، متغیرهایی که دارای همبستگی کمتر از آن بود‬ندحذف گردیدند و در نهایت متغیرهایی که دارای همبستگی بالاتر از %5 بودند در تحلیل مورد استفاده قرار گرفتند.‬ نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون نشان داد که همبستگی بین متغیرهای آب و هوایی و دبی آبهای سطحی معنادار است.

عناصر آب و هوایی ، زیر حوضه میقان، دبی آبهای سطحی، رگرسیون خطی چندگانه، توابع مستقل و وابسته