مریم کرمی - رییس گروه حفاظت و بهرهبرداری از رودخانهها، شرکت مدیریت منابع آب ایران
غزال جعفری - مدیرکل دفتر مهندسی رودخانه و سواحل، شرکت مدیریت منابع آب ایران
فرهنگ آذرنگ - دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان، تهران ایران

رودخانهها به عنوان منابع طبیعی و شریان حیاتی حوضههای آبریز از اهمیت فراوانی برخوردار هستند. پروژهها و طرحهای گوناگونی در رودخانهها اجرا میگردد که هریک تاثیرات گستردهای بر مورفولوژی و شرایط زیستمحیطی آن میگذارند. یکی از مهمترین این طرحها، پروژه برداشت شن و ماسه از رودخانهها میباشد. برداشت مصالح رودخانهای همواره با پیامدهای منفی و مثبت فراوانی بر بالادست و پاییندست منطقه برداشت همراه بوده است. امروزه یکی از چالشهای اصلی در مباحث مهندسی رودخانه ارایه راهکارها و تمهیدات لازم در زمینه مدیریت برداشت مصالح رودخانهای است. استفاده از راهنماها و دستورالعملهای معتبر بین المللی و داخلی در این زمینه میتواند به مدیریت مناسب رودخانه در طول فرآیند برداشت مصالح و همچنین عملیات احیاء و بازسازی رودخانه پس از پروژه برداشت کمک نماید. هدف اصلی از این پژوهش معرفی استانداردها و نشریات داخلی و جهانی در زمینه مدیریت برداشت شن و ماسه از رودخانهها میباشد. به بیان دیگر در این مطالعه مروری به بررسی پارامترهایی نظیر فاصله مجاز برداشت مصالح از عوارض مختلف، میزان و هندسه برداشت، زمان و فصل مناسب برداشت و ضوابط منطقه حایل در نشریات مختلف پرداخته شده است و در این خصوص جدولها و دستورالعملهای استانداردهای مختلف ارایه گردیده است. در این پژوهش از نشریات کشورهایی نظیر ایران، آمریکا، هند، دانمارک و مالزی استفاده شده است. مرور این منابع میتواند درخصوص بروزرسانی نشریات داخلی، استفاده از تجارب جهانی و بومیسازی نشریات بینالمللی مفید باشد.

برداشت مصالح، شن و ماسه، استاندارد، فاصله مجاز، منطقه حایل