بتول مقدم - دانشجوی کارشناسی ارشد زمین شناسی مهندسی دانشگاه اصفهان
رسول اجل لوئیان - دانشیار و عضو هیئت علمی دانشگاه اصفهان

اولین و مهمترین قدم در ارتباط با طراحی فضاهای زیر زمینی در سنگهای ضعیف تعیین ساختار و وضعیت زمین در محل عبور تونل از لحاظ پتانسیل لهیدگی یا همگرایی وابسته به زمان ناشی از ایجاد و ترکیب تنش های القایی ضمن حفاری تونل است. تونل شماره 4 سامانه انتقال آب آزاد با طول 11380 متر، در بین دو استان کردستان و کرمانشاه واقع شده است. پنج کیلومتر ابتدائی مسیر این تونل از داخل واحدهای سنگی زون سنندج - سیرجان عبور می کند که عمدتا سنگهای دگرگونی شیستی و فیلیتی با شیستوزیته بارز هستند. بطور کلی مهمترین معضل پیش رو در حفاری این بخش از تونل حضور سنگهای با قابلیت شدید لهیدگی و تورم است که تاثیر زیادی در سرعت حفاری و پایداری دیوارههای تونل خواهد داشت. در این مقاله با توجه به ویژگیهای زمینشناسی و خواص ژئومکانیکی تودهسنگهای مسیر تونل، میزان و شدت پدیده لهیدگی با روشهای تجربی، نیمهتجربی و تحلیلی مورد ارزیابی قرار گرفته است. بر اساس تحلیل نتایج بدست آمده بطور کلی در پنج کیلومتر ابتدایی این تونل، هنگام حفاری تونل مشکل لهیدگی وجود خواهد داشت که به سمت پهنه 3 با توجه به افزایش میزان تاثیر زون تکتونیکی گسل اصلی و جوان زاگرس شدت آن بیشتر می شود.

تونل انتقال آب ، پتانسیل لهیدگی، شیستهای دگرگونه سنندج-سیرجان، گسل اصلی و جوان زاگرس