سعید معدنی - استادیار گروه جامعه شناسی دانشگاه آزاد اسلامی تهران مرکز
عباس خسروانی - دانشجوی دکتری جامعه شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز

با رواج داستاننویسی نوین و تغییر زبان و سبک نوشتار و ورود درون مایه های جدید به عرصه ادبیات داستانی، داستان و رمان نیز پذیرای فرهنگ عامه شد. این مسایل در کنار یکدیگر باعث توجه پژوهشگران و نویسندگان به فرهنگ توده مردم گشت.ادبیات داستانی امروز به دلیل الهام گرفتن از زندگی مردم عادی و پرداختن به مشکلات، دغدغه ها و گرفتاری های این قشر از جامعه، تا حد زیادی تحت تاثیر و نفوذ فرهنگ عامیانه قرار گرفته است.یکی از شخصیت های ادبی معاصر که فرهنگ عامه در آثار نوشتاری او موج می زند سید محمد علی جمالزاده است.جمالزاده با به کارگیری عناصر فرهنگ عامه در آثار خود،گامی بلند در جهت زنده کردن و زدودن غبار از چهره آن برداشت. وی با تیزبینی خاص یک نویسنده در برخی از داستان های خود و با توجه به شخصیتها و فضای داستان از عناصر فرهنگ عامه استفاده کرد. داستان های مجموعه یکی بود یکی نبود خلقیلات ما ایرانیان سر و ته یک کرباس و.. دارای بیش ترین بسامد کاربرد عناصر فرهنگ عامیانه )فولکلور( هستند. جمالزاده در داستانهای واقعگرایانه خود به طرح مشکلات و مسایل سیاسی و اجتماعی ایران و مردم پرداخت. توجه به این نوعمسایل موجب شد تا بیشتر شخصیتهای داستانهای او را مردم عادی تشکیل بدهد. با توجه به مطالب فوق و همچنین گستردگی و اهمیت فرهنگ عامه درادبیات داستانی ایران، این مقاله بر آن است که بازتاب فرهنگ عامه را در آثار داستانی جمالزاده بررسی و ارزیابی کند و به برخی از نظرات مردم شناختی وی در حوزه های مختلف فرهنگی و اجتماعی دست یابد.

جمالزاده؛ آثار داستانی؛ فرهنگ عامه؛ زبان عامیانه