مرتضی اسمعیل نژاد - استادیار گروه جغرافیا، دانشگاه بیرجند، ایران
فاطمه باقری محمودآبادی - کارشناس جغرافیا و دبیر آموزش و پرورش, دانشگاه بیرجند, ایران
نیلوفر حاجتی - کارشناس جغرافیا و دبیر آموزش و پرورش, دانشگاه بیرجند, ایران

آب محور توسعه و کشاورزی است ، در مناطق خشک با توجه به کاهش منا آب عب و نزولات جوی معیشت ساکنان این مناطق به خطر میافتد. یکی از مخاطرات محیطی که امروزه در بیشتر نقاط ایران در حال وقوع است بحران آب است. در این پژوهش اقدام به بررسی و ارزیابی بحران آب در شهرستان خاتم شد . برای این منظور در یک دوره 13 ساله آمار چاههای پیزومتری و دبی آبهای زیرزمینی منطقه جمع آوری و در محیط GIS لایهبندی و استانداردسازی گردید . سپس نقاط بحرانی منابع آب منطقه استخراج گردید. نتایج نشان میدهد که در دوره آماری از سال 1395-1382 با توجه به رخداد خشکسالی شدید حاکم بر دشت وکاهش شدید بارش، روند افت سطح آب زیرزمینی دشت افزایش یافته است. بررسی تغییرات سطح پیزومترها در مقطع آماری ده ساله نشان میدهد چاههایی که در محدوده ی جنوبی دشت قرار دارند بطور قابل توجه ای به روند افت سطح آنها افزوده شده است. این درحالیست که برخی چاهها مانند چاه شرق قم آباد و چاه گچی بدلیل قرار گرفتن بالاتر از تراز آب های زیرزمینی، به روند افت شدید خود ادامه میدهند. بنابراین بحران آب در جنوب دشت و در مجموع در تمام پهنه ی دشت خاتم در حال وقوع است و در مناطق جنوبی، این مخاطره ی محیطی رخداد بیشتر دارد. از مهمترین راهکارهای کاهش پیامدهای بحران آب در این منطقه انتخاب استراتژیهای سازگاری میباشد. برای این منظور سازگاری با شرایط کم آبی الگوی های کشاورزی از باغداری و زراعت به کشتهای گلخانهای در حال تغییر است.

بحران آب، شهرستان خاتم، چاههای پیزومتری، سازگاری