امیر عزیزی - دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، عضو هییت علمی گروه مهندسی صنایع، تهران، ایران
سیدکامران یگانگی - دانشگاه آزاد اسلامی، واحد زنجان، عضو هییت علمی گروه مهندسی صنایع، زنجان، ایران
محمد مهدی درویشانپور - عضو کمیته کنفرانس، کارشناس ارشد MBA، دانشگاه شیراز، ایران

توسعه همواره واژه ای بسیار رایج در بین حوزه های مختلف به ویژه حوزه اقتصادی است که در مورد توسعه گردشگری نیز استفاده می گردد و تاثیر مستقیم بر توسعه اقتصادی دارد. یکی از واژه های جدید در حوزه اقتصادی، توسعه خوشه های کسب و کار می باشد که چندین دهه هست به طور جدی ولی غیر آکادمیک وارد ادبیات علوم توسعه ای کشور گردیده است. سیاست کلی در خصوص توسعه کشور حمایت ویژه از راهبرد این نوع توسعه می باشد ولی به دلیل نو بودن مفاهیم و ادبیات آن برای بیشتر مدیران اجرایی در گیر کار های توسعه ای و همچنین فقدان سند استراتژی مناسب برای توسعه خوشه های کسب و کار در مقیاس ملی باعث کند ی و پیشرفت این نوع توسعه شده است چرا که درگیری سازمان های اجرایی اکثرا بر سر مفاهیم این نوع توسعه گردیده است . خوشه های صادرات محور – خوشه های کار گرا – خوشه های تعاون محور - خوشه های صنعتی - خوشه های کشاورزی محور و گردشگری همگی جز واژه های هستند که بر اثر نبود یک الگوی واحد در بین سازمان های اجرایی کشور به وجود آمده و هرکدام به دنبال ساز و کار های خاص خود می باشند. خوشه گردشگری یکی از فرصت های خوب برای ایجاد کسب و کارهای جدید واشتغال در کشورهای در حال توسعه و دارای توانایی بالقوه در زمینه گردشگری همچون ایران می باشد. به گفته آمار و سازمان های جهانی متولی گردشگری جمهوری اسلامی ایران جزو ده فرصت اول گردشگری جهان می باشد. در این مقاله راهبردها و استراتژی ها شناسایی و مولفه های تاثیرگذار بر توسعه خوشه گردشگری معرفی شده است. همچنین با توجه به ضرورت افزایش گردشگر در ایران، مروری بر خوشه های توسعه گردشگری انجام گرفته است که می تواند مرجع خوبی برای تحقیقات اجرایی آتی کشور باشد.

خوشه گردشگری، توسعه، کسب و کار، راهبرد، زنجیره ارزش