علیرضا کمالی دهکردی - دانشجوی کارشناسی ارشد حسابداری دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرکرد. ایران
بهاره بنی طالبی دهکردی - استادیار حسابداری دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرکرد. ایران

تنوع محصولات و پیچیدگی های فرآیند تولید در بازار رقابتی موجب شد محاسبه ی دقیق تر بهای تمام شده ی محصولات و خدمات امری ضروری جلوه کند. لذا از دهه ی 1980 سیستم هزینه یابی برمبنای فعالیت جایگزین سیستم های سنتی شد که پدیده های نوین واثرات تکنولوژی را مورد توجه قرار می داد و هم چنین از چند محرک هزینه استفاده می کرد.اما پس از گذشت مدتی به دلیل سختی به کارگیری و به روزرسانی نتوانست به اهداف موردنظر دست پیدا کند. براین اساس سیستم هزینه یابی برمبنای فعالیت زمانگرا معرفی شد که به وسیله ی برآورد معادلات زمانی رویکرد قبلی را تسهیل می کرد هم چنین قابلیت به روزرسانی بیشتری داشت وظرفیت بلااستفاده را نیز ردیابی می نمود. ولی به دلیل محدود بودن به یک محرک هزینه(عامل زمان)درهمه ی شرکت ها عملی نبود. بنابراین پروفسور نمازی در سال 2009 سیستم هزینه یابی برمبنای فعالیت عملگرا را معرفی کرد که رویکردی یکپارچه دارد و در تصمیم گیری های مدیریت بسیار موثر است و با محاسبه ی انحرافات مهم در برنامه ریزی استراتژیک واحد های صنعتی کاربرد مستقیم دارد. این سیستم ضمن این که ازچندین محرک هزینه استفاده می کند برای سازه های پیچیده در تولید و خدمات نیز با به کارگیری معادلات زمانی قابلیت کاربرد دارد.لذاعلیرغم همه ی مزیت ها و معایب یاد شده برای هرکدام از سیستم ها باید توجه داشت که مطلوبیت هرسیستم نسبت به سیستم دیگر طبق اصل هزینه – فایده مشخص می شود.

هزینه یابی برمبنای فعالیت* هزینه یابی برمبنای فعالیت زمانگرا* هزینه یابی برمبنای فعالیت عملگرا* تخصیص هزینه* محرک هزینه*