علیرضا ضیایی جاوید - محقق، موسسه تحقیقات خاک و آب کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

تلفات خاک بر اثر فرسایشی به مراتب بیش از سرعت تشکیل خاک می باشد و کمتر نقاطی را سراغ داریم که خصوصیات حاصلخیزی آن وضع اولیه خود را حفظ کرده باشد و سرعت فرسایش را با سرعت تشکیل خاک برابر نگه دارد. سرعت تخریب و تحول جنگل ها و مراتع امروز وارد مرحله ای شده که از ظرفیت بازگشت پذیری پدیدههای طبیعی پیشی گرفته است. طبق تحقیقات انجام شده معین گردیده که با از بین رفتن هوموسی خاک بر اثر فرسایش در حدود 450 میلیون کیلو کالری در هکتار انرژی تلف می گردد. در خاکهای مورد فرسایشی به مقدار زیادی فلور، کبالت، مولیبدن، لیتیوم و... به میزان وسیعی شسته شده و از دسترس خارج می شود و بدین ترتیب فرسایشی پتانسیل حاصلخیزی زمین، توان بیولوژیکی و میکروبیولوژیکی آن و مقدار بیوانرژی را بشدت تضعیف کرده و به روند نرمالی پروسههای طبیعی در بیوسفر، ضربه سنگینی وارد می سازد. خاکهای جنگلی دارای پتانسیل بزرگ میکروبیولوژیکی می باشد. تضعیف فعالیت بیولوژیکی و میکروبیولوژیکی تقلیل سنتز آنزیمها را در پی دارد. در نتیجه تناسب و توازن عناصر در طبیعت از بین میرود و محدوده های بیوژیوشیمیایی با کمبود عناصر و یا تجمع بیش از حد آنها بوجود میآید که هر دو تاثیر منفی در زندگی انسان، حیوان و گیاه دارند. آلودگی رادیواکتیویته اساسا بر اثر فرسایش خاک بعمل آمده، بدین ترتیب بر اثر فرسایش عناصر رادیواکتیویته به سطح نزدیک شده، عناصر رادیواکتیویته تحت تاثیر عوامل جوی، انفجارات خورشیدی فعالتر گردیده و در بعضی موارد ذرات آنها به پرتوافشانی پرداخته که به آلودگی رادیولوژیکی منجر گردیده است. با گذشت زمان فرصت جبران آنچه که در اثر رابطه مخرب خود با طبیعت از دست میدهیم هر لحظه کمتر می شود و احیای جنگلهای انبوه ممکن نمیباشد. نگرانی امروز ما از بحران محیط زیست کاملا جدی است و درک مسیولیت همگانی برای مقابله با ان در این موقعیت از اهمیتی حیاتی برخوردار است.

فرسایش، بیوسفر، جنگل، خاک