جابر شریفی - عضو هیات علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اردبیل - سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی-ایران
محمد فیاض - استادیار پژوهشی بخش تحقیقات مرتع موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع - سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی-ایران
علی صمدزاده - کارشناس ارشد پژوهشی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اردبیل - سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی ایران

رفتار چرایی دامهای چرا کننده در مراتع با توجه نوع گیاهان و شرایط توپوگرافی منطقه متفاوت است. معمولا حیوانات چرا کننده در هنگام چرا رفتار متفاوتی در طی فصل چرا دارند، فنولوژی گیاهی، کیفیت و کمیت گیاه در مرتع و شرایط محیطی در رفتار دام تاثیر گذار است. با مطالعه رفتار چرایی دام، چگونگی تاثیر آن در پوشش گیاهی و خاک آن مشخص می گردد. این تحقیق با هدف بررسی رفتار چرایی دام و ارتباط آن با تخریب مرتع، طی سالهای 1386 تا 1389 بمدت چهار سال اجرا گردید. در این تحقیقی، رفتار چرایی دام با استفاده از دستگاه موقعیت یاب (GPS) در طول فصل چرا به مدت 3 ماه (اردیبهشت، خرداد و تیرماه) در طی چهار سال ردیابی شده است. نتایج بررسی نشان داد که میانگین سرعت دام در مراتع میانبند از 0/42 تا 1/09 کیلومتر در ساعت و طول مسافت طی شده نیز 6/12 تا 9/88 کیلومتر در روز متغیر است، در اوایل فصل رویش که معمولا گیاهان به فور یافت می شوند، تحرک دام کمتر است و اثر تخریبی کمتری دارد، به نظر می رسد هر چه علوفه در مرتع کمتر شود تحرک دام بیشتر شده و دام ها به ویژه دام سبک جستجوی بیشتری برای یافت گیاه دارند و این مسیله باعث تخریب بیشتر مرتع می شود، بنابراین چرا در مواقع خشکسالی به دلیل کاهش تولید علوفه به افزایش تحرک دام در مرتع منجر شده و مرتع بیشتر صدمه دیده و فرسایش تشدید می شود. اطلاعات حاصله از مطالعه رفتار چرایی دام می تواند در برنامهریزی مدیریت مرتع به ویژه در مواقع خشکسالی مفید واقع گردد.

تحرک دام ، تخریب مراتع، گیاهان مرتعی ، فصل چرا، استان اردبیل