شاهرخ محسنی - کارشناس ارشد بخش تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان شرقی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تبریز، ایران
کریم مهرورزمغانلو - عضو هییت علمی بخش تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان شرقی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تبریز، ایران

جنگل های ارسباران واقع در شمال استان آذربایجان شرقی، در ارتفاعات قره داغ موسوم به ارسباران، محدوده شهرستانهای اهر، کلیبر و ورزقان قرارگرفته است. مساحت این جنگلها قبل از دستاندازی اهالی مبنی بر استفادههای معیشتی حدود 1350000 هکتار تخمین زدهشده است، درحالیکه امروزه مساحت زیرپوشش جنگلی در این منطقه حدود 120000 هکتار محاسبهشده است (بینام، .(1371 جنگلهای ارسباران بهعنوان جنگلهای پهنبرگ و خزان کننده به شکل نواری نسبتا0 باریک از حاجیلر (بخش خروانق) تا بخش هوراند از کناره رود مرزی ارس 270) متر از سطح دریا) تا بیش از 1950 متر ارتفاع از سطح دریا نیمرخ شمالی رشتهکوههای قره داغ را میپوشاند و دارای بیش از 107 گونه درختی و درختچهای است. نظر بر اینکه در منطقه ارسباران دامداران و روستاییان مقیم منطقه صرفا0 به حرفه دامداری مشغول میباشند و جهت رفع نیازهای سوختی و چوب از درختان جنگلی استفاده مینمایند موجبات تخریب اراضی جنگلی را باعث میشوند. به خاطر حفاظت از جنگل و کمک در اقتصاد معیشتی اهالی مقیم منطقه و به علت پتانسیلیابی منطقه از طریق آزمایش سازگاری درختان هیزمی، صنعتی و مثمره اقداماتی به عمل آمد. برای این منظور 13 گونه درختی شامل بادام، گردو، سنجد، انار، زربین، سرونقرهای، افرایسیاه، کاج نویل، زبانگنجشک، زیتون، عرعر، اقاقیا، توت در چهار جهت جغرافیایی (تکرار) در عرصه تحقیقاتی تاتار غرس گردید؛ و در شرایط دیم و با استفاده از نزولات جوی سازگاری آنها بررسی شد. ماده آزمایش در چهار تکرار و هر تکرار در وسعت 4900 مترمربع در نظر گرفته شد و از هرگونه درختی با شرایط منطقه به تعداد 10 الی 13 نهال غرس گردید این آزمایش به صورت بلوک کامل تصادفی موردبررسی قرارگرفت؛ و درنهایت کشت و توسعه شش گونه درخت، شامل زیتون، بادام، سرو نقرهای، زربین، زبانگنجشک و انار در منطقه توصیه گردید.

جنگل، درختان مثمره، درختان هیزمی، سازگاری، ارسباران