تعیین دقیق تصحیحات اٌرتومتریک در شبکه ارتفاعی ایران

سیستم ارتفاعی اُرتومتریک به عنوان اصلی ترین مبنای تعیین موقعیت مطلق ارتفاعی در ژئودزی، در کاربردهای عملی با افزودن تصحیح اُرتومتریک به مشاهدات ترازیابی بدست می آید . مساله اساسی در محاسبه این تصحیح، تعیین مقدار شتاب ثقل متوسط در امتداد خط شاغولی در داخل زمین، بین سطح آن و ژئوئید، می باشد. معمولاً در اکثر کشورها بدلیل سادگی روابط از روش Helmert(1890) که مبتنی بر گرادیان ثقل پوآنکاره- پری است، برای تعیین این کمیت استفاده میشود. دراین مقاله مقدار شتاب ثقل متوسط با استفاده از روش های محاسباتی دقیقِ حذف توپوگرافی و جایگزینی مجدد آن محاسبه شده و بر اساس آن تقریب های استفاده شده در این روش اصلاح می گردد. با محاسبات انجام شده بر روی تعدادی از ایستگاه های شبکه ترازیابی درجه 1 ایران در منطقه تست با ماکزیمم ارتفاع 2700m، مقدار تصحیحات بدست آمده نسبت به روش Helmert می تواند به 18CM- برسد که ناشی از درنظرگرفتن اثر پوسته کروی بوگه، عوارض با طو لموج های کوتاه و بلند ناهمواری های توپوگرافی، تغییرات جانبی دانسیته توپوگرافی و گرادیان ارتفاعی هوای آزاد در میدان ثقل زمین واقعی است . به منظور برآورد دقت روش ارائه شده، با مقایسه شتاب ثقل متوسط اندازه گیری شده در چاه اکت شافی در کشور آلمان تا عمق 499.7m و محاسبات مربوطه، انحرافی به اندازه 0.481mGal از مقدار شتاب ثقل متوسط واقعی بدست آمد که خطایی کمتر از 0.1 cm در محاسبات مربوط به تعیین ارتفاع اُرتومتریک نقطه مذکور، ایجاد خواهدکرد.

Keywords:

ارتفاع اُرتومتریک Helmert , تصحیح اُرتومتریک , شتاب ثقل متوسط , اثر جاذبی ناهمواری های توپوگرافی و گرادیان ارتفاعی هوای آزاد