مرتضی قبادی - استادیار گروه علوم و مهندسی محیط زیست، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه لرستان

شناخت و تعیین میزان آسیب پذیری بافت های شهری در برابر زلزله به منظور برنامه ریزی و مدیریت بحران قبل از وقوع زلزله همواره یکی از دغدغه های اصلی برنامه ریزان و مدیران شهری بوده است. این پژوهش یا هدف ارایه الگویی مناسب جهت ارزیابی وضعیت آسیب پذیری بافت های شهری دربرابر زلزله، بافت های شهری منطقه 9 تهران را مورد مطالعه قرار داده است. پژوهش حاضر به لحاظ هدف از نوع کاربردی بوده و بررسی در آن به روش توصیفی- تحلیلی انجام شده است. به منظور نیل به اهداف پژوهش ابتدا معیارهای موثر در آسیب پذیری بافت های شهری در برابر زلزله شناسایی گردیده، سپس با بهره گیری از مدل تحلیل سلسله مراتبی فازی و نرم افزار Matlab، ارزش و اهمیت هریک از معیارها تعیین شده، در مرحله بعد نتایج حاصل از فرآیند Fuzzy AHP با لایه تراکم جمعیت، تراکم ساختمانی، شبکه دسترسی و معابر، قدمت ساختمان ها، کیفیت ساختمان ها، نوع مصالح و سازه ها، تلفیق و نقشه میزان آسیب پذیری بافت های شهری در منطقه تهیه گردیده است. نتایج تحقیق نشان داده که از میان معیارهای تاثیرگذار، معیارهای شبکه دسترسی معابر و تراکم ساختمانی دارای بیشترین اهمیت بوده و نیز تراکم جمعیت کمترین اهمیت در میزان آسیب پذیری بافت های شهری را داشته اند. همچنین نتایج پژوهش نشان داده است که میزان آسیب پذیری در قسمت شمالی و مرکزی بیشتر از سایر مناطق بوده است. با توجه به نتایج به دست آمده از لایه رقومی بافت های شهری با انجام برنامه ریزی هیا صحیح قبل از وقوع و نیز داشتن طرح هیا مدیریتی پس از بحران می توان به میزان قابل توجهی از تلفات و خسارات ناشی از پیامدهای خسارات ناشی از زلزله کاهش داد.

ارزیابی ریسک، مدیریت بحران، آسیب پذیری، فرآیند تحلیل سلسله مراتبی فازی، بافت شهری