تحلیلی بر لندفرم های کارستی شهرستان کلات و عوامل موثر بر توسعه آنها

در زون ارتفاعات هزارمسجد- کپه داغ اشکال کارستی نسبتا متعددی وجود دارد و شهرستان کلات در دامنه شمالی این زون قرار گرفته است. این پژوهش با هدف شناسایی و تعیین لندفرم های کارستی و نیز عوامل موثر در تکوین و تکامل آنها در ناحیه کارستی شهرستان کلات واقع در شمال شرق کشور انجام گرفت. در این راستا از هر روش میدانی و کتابخانه ای جهت گردآوری داده ها و اطلاعات و نیز تحلیل زمینه های ایجاد و توسعه مناظر کارستی در منطقه مورد مطالعه سود جسته شد. ابزارهای پژوهش شامل نقشه های زمین شناسی، توپوگرافی، مدل رقومی ارتفاع (DEM) سیستم موقعیت یاب جهانی (GPS)، نرم افزار GLS و دوربین عکسبرداری بود. نتایج اولیه تحقیق حکایت از وجود تنوع وگستردگی قابلتوجه در اشکال و عوارض کارستی ناحیه مورد مطالعه داشت که از آن جمله می توان به دره های کارستی، کارن ها، چشمه ها، آبشارها، کاتیون و غارها اشاره نمود. مشخص گردید که در بین عوامل دخیل در تکوین و توسعه کارست در این منطقه نقش عامل زمین شناسی برجسته تر بوده و عوامل اقلیمی، هیدرولژیکی و توپوگرافیکی در جایگاه بعدی قرار داشتند. شهرستان کلات در شمال شرقی استان خراسان رضوی و در فاصله 155 کیلومتری شهرستان مشهد در مختصات جغرافیایی 18 °59 تا 27 °60 طول شرقی و 24 °36 تا 18 °37 عرض شمالی قرار گرفته است. این شهرستان به وسعت 3233/28 کیلومتر مربع از شمال بوسیله تپه ماهوارهای نسبتا پست به طول 180 کیلومتر با کشور ترکمنستان مرز مشترک دارد و از جنوب به کوه هزار مسجد و شهرستان مشهد، از شرق به شهرستان سرخس و از سمت غرب به شهرستان درگز محدود می شود. شهرستان کلات در منطقه نیمه معتدل کوهستانی قرار دارد و دارای زمستان های سرد وتابستان های گرم و در مناطق پست آب و هوایی معتدل در کوهپایه هاست. بلندترین نقطه آن 2900 متر از سطح دریا در ارتفاعات هزار مسجد و پست ترین نقطه آن 491 متر در محل خروجی رودخانه چهچچه در مرز ترکمنسان است.