شناسایی مناطق مستعد فرسایش خندقی با استفاده از شاخص SPI ، مطالعه موردی: حوضه آبریز نیان

فرسایش خندقی از دو نظر در بین انواع فرسایش آبی اهمیت دارد. اول این که تحقیقات کمی درباره آن صورت گرفته و کمبود داده ها درباره آن احساس می شود؛ زیرا تحقیقات زیادی درباره فرسایش پاشمانی و سطحی و شیاری در چند دهه اخیر صورت گرفته است و دلیل آن نیز گسترش و ارایه مدلهای فرسایش برای برآورد فرسایش شیاری و بینشیاری، RUSLE,USEL,MUSEL,WEPP و ... است. دوم اینکه فرسایش خندقی چندین برابر فرسایش سطحی تولید رسوب دارد که برای مخازن سدهای احداثشده، هدر رفت خاک حاصلخیز تولیدشده و رسوبگذاری رودخانه ها بسیار مهم است (سلیمان پور و همکاران، 1389). از مجموع تعاریف ارایه شده از خندق میتوان اینگونه برداشت کرد که عمق و عرض خندق می تواند بیش از 30 سانتیمتر تا چندین متر و طول آن نیز تا صدها متر باشد. مقطع ارضی خندق ها در اراضی سست U شکل و در اراضی سخت V شکل است (بافکار و مجردی، 1385). در مقایسه با آبراهه های رودخانه های پایدار که پروفیل آنها به نسبت صاف، طویل و مقعر است، خندق با ویژگی هایی مشخص می شود که از جمله آنها وجود دیواره عمودی در پیشانی خندق و پله های مختلف یا نقاط گودشده در طول مسیر است (مورگان به نقل از ملکی و همکاران، 1392). در منطقه مورد مطالعه، فرسایش خندقی به عنوان نوع ویژهای از فروسانی زمین باعث تلف شدن خاک، آشفتگی در جریانرواناب ها، رسوب گذاری در بستر رودخانه ها، کاهش در بازدهی تولیدات کشاورزی، خسارت به جاده ها و مزارع و همچنین گاه موجب وارد آمدن خسارت زیاد به سازه های انسانی در نواحی نفت شهر شده است و در بیشتر موارد نیز تاسیسات انسانی یادشده عامل پدیدآمدن و فعال شدن فرسایش خندقی در منطقه می شود.