علی اکبر جمالی - استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد میبد، گروه علوم و مهندسی آبخیزداری

لغرش زمین خسارتهای جانی و مالی فراوانی برای زندگی مردم می شود و در مناطقی که بدلیل افزایش جمعیت، شهرها در حال توسعه بوده یا بدلیل تغییر الگوهای اقلیمی شدت رگبارها افزایش یافته، زیانهای اقتصادی اجتماعی ناشی از لغزش دائماً در حال افزایش است. در این مقاله یک روش چند متغیره (و دخالت متغیر انحنای شیب ) برای تشخیص قابلیت لغزش اراضی با استفاده از سامانه اطلاعات مکانی (GIS) و قواعد تصمیم گیری ارائه شده است . هدف دخالت انحنای شیب دامنه در ارائه نقشه قابلیت لغزش اراضی ، کمک به کاهش خطرات ناشی از زمین لغزش و پشت یبانی از سیاستهای توسعه اراضی در مقیاس حوزه آبخیز است . به طور موردی حوزه آبخیز دلیچای در شرق استان تهران مطالعه شد . در این مطالعه شش عامل (متغیر) بالقوه مربوط به سطح (انحنای شیب هم از آن جمله است )، چهار عامل خطی و چهار عامل محدود کننده برای تعیین قابلیت لغزش اراضی انتخاب شد . در روش ارزیابی چندمعیاره مکانی، عوامل با استفاده از روابط مربوط، استانداردسازی فازی شدند . استانداردسازی محدودیت ها نیز به روش بولین انجام شد . وزن عوامل نیز با روش رتبه بندی مشخص گردید . در مرحله بعد تلفیق لایه ها با طراحی مدل شاخه درختی و برنامه نویسی ویژوال در محیط ارزیابی چندمعیاره مکانی در نرم افزار ILWIS انجام شد که نتیجه آن، نقشه شاخص مرکب با ارزشهای فازی بود که با توجه به نمودار ستونی ارزش ها- پیکسل ها به سه طبقه خطر طبقه بندی گردید . در نتیجه 63/8% از سطح منطقه بدون خطر لغزش و 7/6% از سطح منطقه خطر لغزش زیاد ، 16/8% خطر لغزش متوسط و 11/8% خطر لغزش کم مشخص شد که با ارائه این نقشه به برنامه ریزان در مدیریت بحران و تخفیف نگرانی عمومی در سیاست های توسعه اراضی کمک می شود.

انحنای شیب، زمین لغزش، حوزه آبخیز، دماوند، ایران ، GIS