منوچهر جهانیان - عضو هییت علمی دانشگاه علم و فرهنگ

معنویت به مفهوم تمرکز بر ابعاد غیر مادی وجود انسان، از جمله موضوعاتی است که از زوایای مختلف بررسی شده و رویکردهای گوناگونی پیرامون آن ارایه شده است. در مطالعات گردشگری نیز معنویت مورد توجه قرار گرفته است. در این پژوهش که به شیوه کیفی توصیفی-تحلیلی و استناد به مطالعات کتابخانه ای انجام شده، مبانی گردشگری و معنویت از دیدگاه ادیان الهی یهود، مسیحیت و اسلام مورد مطالعه و بررسی قرار گرفت. نتایج مطالعات حاکی از این مطلب است که می توان یک رویکرد تلفیقی از مبانی گردشگری و معنویت از دیدگاه دین یهود، مسیحیت و اسلام ارایه نمود، با این حال ذکر این نکته ضروری است که از دیدگاه این ادیان و همچنین مطالعات گردشگری، علیرغم وجود معنویت در بطن تمامی سفرها، زیارت تنها گونه گردشگری است که مصداق عینی معنویت بوده و گردشگر هم در قصد و نیت از سفر و هم انجام آیین ها و اعمال عبادی در سفر زیارتی، به مصداق بارز معنویت دست می یابد. همچنین علیرغم وجود شباهت های بسیاری که میان گردشگری مذهبی و زیارت وجود دارد، با این حال زیارت تنها به سفری که با قصد انجام آیین های عبادی خاص صورت می گیرد، گفته می شود و به عبارتی باید آن را یک گونه خاص سفر در مطالعات گردشگری متمایز از گردشگری مذهبی مطرح نمود.

معنویت، گردشگری مذهبی، زیارت