علیرضا خوشرو - استادیارگروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه یاسوج
سیدحسن حسینی المدنی - دانشجوی دکتری اقتصاد کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران

روشهای نوین تولید خیار به میزان قابل توجهی وابسته به انرژی های فسیلی می باشد. با توجه به مصرف بالای انرژی در تولید خیار در ایران مدیریت و بهینه سازی انرژی مصرفی مهم می باشد. در این تحقیق کارایی اقتصادی تولید خیار در 17 استان کشور در سال زراعی 1394-1393 مورد بررسی قرار گرفته است. به این منظور از روش تحلیل پوششی داده ها برای تعیین کارایی فنی، کارایی فنی خالص و کارایی مقیاس استفاده گردید. انرژی نهاده های مصرفی شامل نیروی انسانی، ماشینهای کشاورزی، کودهای شیمیایی و سموم شیمیایی به عنوان ورودی و ارزش اقتصادی تولید خیار به عنوان خروجی در مدل تحلیل پوششی مورد استفاده قرار گرفتند. بر اساس نتایج، از 17 استان بررسی شده در تحقیق، 5 استان دارای کارایی فنی برابر یک، 7 استان دارای کارایی فنی خالص برابر یک و 5 استان داری کارایی مقیاس یک می باشند. میانگین مقادیر کارایی فنی، کارایی فنی خالص و کارایی مقیاس به ترتیب 0/77، 0/889 و 0/865 محاسبه گردید. همچنین در این تحقیق برای رتبه بندی مزارع کارا، از روش ابر کارایی استفاده شد که بیشترین مقدار ابر کارایی به ترتیب به استانهای گیلان، لرستان، تهران و همدان اختصاص داشت. مقایسه انرژی نهاده های مصرف شده توسط کشاورزان در تولید خیار نشان داد، کشاورزان در در مزارع کارا نسبت به مزارع ناکارا از نیروی کارگری، ماشینهای کشاورزی و کودهای شیمیایی کمتر استفاده می کنند و تنها مصرف سموم شیمیایی در مزارع کارا بیشتر است. نتایج نشان می دهد که امکان مناسبی برای استفاده بهینه از نهاده ها جهت بهبود کارایی اقتصادی وجود دارد.

انرژی، بهینه سازی، تحلیل پوششی داده ها، خیار