شهین سلیمانی - دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات عربی دانشگاه لرستان

نزول قرآن کریم، زمینه ساز تحول بزرگی در عالم ادبیات به ویژه در حوزه علوم بلاغی گردید. به طوری که این علم را زاده بلاغت قرآن کریم میدانند. بلاغت قرآن به گونه ای بود که هر ذهن خفته ای را در دوره نزول آن به شنیدنش سوق میداد، طوری که حتی بزرگترین مشرکان نیز در مقابل زیبایی و شیوایی آن سرتسلیم فرود آورده بودند. علم معانی که یکی از شاخه های سه گانه ی علوم بلاغی به شمار میرود، از دیرباز سخن گفتن برمقتضای حال و مقام مخاطب و گوینده را موضوع اصلی خود قرار داده است. یکی از مباحثی که علمای بلاغی آن را جزء مهمترین بحث معانی به شمار آوردهاند، بحث فصل و وصل است. فصل و وصل از مباحث مهم بلاغی است، که در بلاغت قرآن نیز از اهمیت زیادی برخوردار است و فهم معنای جملات قرآن تا حد زیادی به موضع گسسته ایی است که در آن وجود دارد در این پژوهش ابتدا انواع مواضع فصل در زبان عربی بررسی گردیده، و نمونه هایی از کاربرد هر یک از انواع ربط در قرآن ذکر شده است. سپس به تطبیق این موضوع در سوره بقره پرداخته شده است. این بحث به روشی توصیفی- تحلیلی و با ابزار کتابخانه ای انجام شده که هدف کلی از آن بررسی مواضع فصل در صد آیه ی ابتدایی سوره بقره است، از جمله نتایج بدست آمده از این بحث این است که علم معانی خاصه مواضع فصل اهمیت بالایی در این سوره دارد و با گسلاندن جملات از همدیگر توانسته است نه تنها ایجاز زیبایی داشته باشد بلکه در قدرت بیان معنی و مفهوم و زیبایی ظاهری آیات به بالاترین درجه از زیبایی رسیده است.

علم بلاغت، بلاغت در قرآن، مواضع فصل، سوره بقره