محمدرضا حاجی آقابابایی - استادیار دانشگاه علامه طباطبایی

تاریخ بیهقی از متون ارزشمند تاریخی ادبی است که با توجه به پاره ای شواهد، درباره ی اعتبار محتوای تاریخی بخشهایی از آن میتوان تردید روا داشت و آنها را فاقد اعتبار و صحت دانست. بیهقی ادعا میکند در کتابی که نوشته است، بی غرضی را پیش گرفته است و تمامی آنچه را که میگوید یا دیدهاست و یا از افراد ثقه شنیده است؛ در حالی که با بررسی دقیق تاریخ بیهقی متوجه میشویم که در بخش هایی از متن، شاهد جهتگیری مثبت نویسنده نسبت به مسعود غزنوی هستیم و در اکثر مواضع، بیهقی تلاش میکند تا مسعود غزنوی را از هر خطا و اشتباهی پاک جلوه دهد. در پژوهش حاضر، سرگذشت امیرمحمد از بازداشت در تگین اباد تا سرانجام کار وی مورد بررسی قرار گرفته است تا مشخص شود میزان دخالت بیهقی در نقل حوادث چه میزان بوده است و تا چه اندازه سعی کرده است تا نظر خواننده را نسبت به مسعود یا حادثهای که رخ داده است، تغییر دهد. با بررسیهای صورت گرفته از منظر کانونی شدگی، هیچ کدام از راویان این روایت معتمد نیستند و تناقضهای فراوانی در گفته های ایشان وجود دارد و گفتهی ایشان با عملکردشان متفاوت است و همین امر موجب میشود تا میان کانونی گر و کانونی شده فاصله ایجاد شود. این فاصله موجب شدهاست تا راوی برای رفع تناقضات، سعی کند نظر خود را به خواننده تحمیل کند و اجازه ندهد تا خواننده به درک درستی از واقعیت برسد.

روایت شناسی، تحمیل دیدگاه، تاریخ بیهقی، پایان کار امیرمحمد