بررسی تطبیقی شگردهای بیهقی و سه مورخ دیگر، در بهره مندی ازعناصر داستان درقصه عبدالله زبیر

آنچه از تاریخ بیهقی برای امروزیان به جا مانده است گزارش حکومت مسعود غزنوی به قلم ابوالفضل بیهقی است که نسبت به دیگر تواریخ جذابیتهایی دارد که خواننده را به شوق میآورد تا ادامه مطلب را بخوانند و حوادث را یکی بعد از دیگری پیگیری کند. جذابیت و زیبایی متن تاریخی به عوامل مختلفی بستگی دارد. یکی از این عوامل ممکن است جذابیت های یک دوره خاص تاریخی باشد. بهرهمندی از عناصر داستانی، یک اثر تاریخی را به یک داستان شبیه می کند. بیهقی در متن اثر خود از حکایتهای افزوده استفاده میکند که روایت هنرمندانه وی در این حکایتها نیز ستودنی است. یکی از این حکایتها ،ماجرای کشته شدن عبدالله زبیر است. این ماجرا در کتب تاریخی دیگری نیزذکر شده است. برای بررسی هنر نویسندگی بیهقی، حکایت ماجرای کشته شدن عبدالله بن زبیر را که بیهقی در تاریخ خود بیان کرده است با آنچه سه مورخ دیگر در کتاب خود ذکر نمودهاند با تکیه بر بررسی عناصر داستان مقایسه میشود. این ماجرا که در کتابهای تاریخنامه طبری و روضهالصفا و تاریخ گزیده آورده شده است، برای مقایسه با نحوه روایت بیهقی از این حکایت انتخاب شد عناصر داستان در این چهار روایت بررسی و مشاهده شدکه چگونه بیهقی در بیان تاریخ خود از عناصر داستان بهره میبرد و تاریخ خود را دلنشین میکند در حالی که دیگر مورخان از این شگرد کمتر بهره برده اند.

Keywords:

تاریخ بیهقی , تاریخنامه طبری , روضهالصفا , تاریخ گزیده , عبدالله زبیر