حامد صافی - دانشآموخته دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد

در دوران اسلامی، به دلیل نبودن پیش زمینه ای برای تاریخ نگاری، خدای نامه ها به عنوان الگوی مورخان در نظر گرفته شد. علاوه بر این که مورخان دوره اسلامی، تاریخ ایران را از خداینامهها و ترجمه عربی آن، سیرالملوکها، برگرفتند، ساختار کتب خود را بر اساس خداینامه ها طرحریزی کردند. دگرمتنیت نظریه زبانشناس فرانسوی، ژار ژنت، است که به ارتباط متون با یکدیگر اختصاص دارد. در پژوهش حاضر، ارتباط کتب تاریخی عربی تاپایان سده چهارم هجری قمری با خدای نامهها و سیرالملوکها سنجیده شد. بر این اساس، کتب تاریخی عربی را میتوان در چهار دسته جای داد؛ 1- متونی که با سیرالملوکها رابطه بینامتنیت دارند، مانند نهایه الارب فی اخبار الفرس و العرب. 2- متونی که بیش متنی برای پیشمتن سیرالملوکها محسوب میشوند. مانند تاریخ حمزه اصفهانی 3- متونی که با سیرالملوکها رابطهای فرامتنی دارند. مانند تاریخ طبری 4- کتابهایی که از سویی با کتابهای تاریخ عربی رابطه ای بینامتنی و از سوی دیگر با منابع ایرانی پیش از اسلام رابطه ای بیش متنی دارند. مانند مروج الذهب

کتب تاریخی عربی، خداینامه، سیرالملوک، دگرمتنیت