حسین فقیهی - دکترای تخصصی زبان و ادبیات فارسی، دانشیار و عضو هیات علمی دانشگاه الزهرا(س)
مهرناز عسگری - دانشجوی دکترای تخصصی زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه الزهرا(س)

موضوع این پژوهش حدیث نفس در نفثه المصدوراست. حدیث نفس با خویش سخن گفتن است. در این شیوه ی روایی فرض بر این است که کسی کلام گوینده را نمی شنود؛ اما در واقع، راوی با هدف آگاه نمودن مخاطب خود به شیوه ای تاثیرگذار، به خودگویی بیرونی می پردازد.در این مقاله حدیث نفس در نفثه المصدور از سه منظر مورد بررسی قرار گرفت. 1( ازمنظر روایت شناسی: در این اثر روایی، راوی اول شخص و درون داستانی است که گاهی مخاطب خود را دیگر کس و گاهی اول شخص قرار می دهد؛ بدین صورت که راوی اول شخص با مخاطب اول شخص یعنی خویشتن به سخن گفتن می پردازد .در شیوه ی حدیث نفس، نویسنده خطاب به خویشتن به بیان افکار و احساسات درونی خود می پردازد و درونیات ذهنی خود را به شیوه ی غیر مستقیم با مخاطبین در میان می گذارد. 2( از منظر التفات در بدیع معنوی: اساس این آرایه ی بدیعی بر تغییر مخاطب بنا شده است. شیوه ی روایت در نفثه المصدور با صنعت التفات در علم بدیع هم پوشانی می یابد و کاربرد گسترده گردش آزاد مخاطب در این اثر به آشنایی زدایی و برجسته سازی آن می انجامد. 3( در زمینه عوامل روان شناختی نیز هنگامی که فشار وکشاکش های ذهنی نویسنده شدت می یابد، یا بر سر دو راهی قرار می بسامد حدیث نفس نیز در اثر وی بیشتر می شود.

حدیث نفس، نفثه المصدور، روایت شناسی، التفات، عوامل روان شناختی