برنا میراحمدیان - کارشناس شرکت مهندسی مشاور مهاب قدس
امیررضا احمدی مطلق - مدیر امور آب و فاضلاب شرکت مهندسی مشاور مهاب قدس

تلاشهایی که در جهت توسعه و پیشرفت در طول تاریخ صورت پذیرفته، منجر به تغییر در محیط فیزیکی اطرافمان گشته، محیط‌زیست را نابود کرده و اختلالات و مشکلات فراوانی در زندگی مردم جهان پدید آورده است؛ اما از آنجا که منافع حاصل از توسعه و مدرنیته بر کمّیت و کیفیتِ مشکلاتِ حاصله غلبه داشته است (یا حداقل چنین تصور می‌شود)، روند توسعه همه جانبه ادامه پیدا کرده و با سرعتی بیشتر از گذشته ادامه دارد؛ اما باید به یاد داشت که هدف اصلی از تمامی‌ این تلاشها، بالا بردن سطح رفاه و آسایش انسانهاست، پس باید تبعات منفی پروژه‌های توسعه به‌اندازه‌ای کاهش داده شود که مخلّ آسایش و سلامت شهروندان نگردیده و محیط زیست را نابود نکند. در ارتباط با اجرای پروژه‌های تأسیسات شهری، هزینه‌های اجتماعی عبارتند از هزینه‌هایی خارج از محدوده متعارفِ مخارج پروژه که طرفینِ قرارداد اغلب زیان و هزینه‌ای را از این بابت متوجه نمی‌گردند بلکه بارِ این هزینه‌ها بر دوش شهروندان و مردم جامعه است. باید توجه داشت که هرچند از اصطلاح هزینه‌های اجتماعی استفاده می‌شود اما در بسیاری موارد افرادی که این هزینه‌ها را متحمل می‌شوند در عمل مبلغی را پرداخت نمی‌کنند و در حقیقت منظور از هزینه‌های اجتماعی تبعات نامطلوبی است که می‌توانند دارای ارزش مالی نیز باشند. در این مقاله ضمن معرفی انواع هزینه‌های اجتماعی در پروژه‌های اجرا و بهسازی تأسیسات شهری، به ذکر مزایای روش بدون ترانشه نسبت به روش ترانشه‌ باز از حیث هزینه‌های اجتماعی پرداخته شده و در ادامه معادل ریالیِ هزینه‌های اجتماعی اجرای پروژه فاضلاب شهری در یک منطقه پایلوت از شهر تهران به دو روش ترانشه ‌باز و بدون ترانشه (روش تونل سنتی) مقایسه گردیده است.

هزینه‌های اجتماعی، اجرا و بهسازی، شبکه‌های فاضلاب، ترانشه باز، بدون ترانشه، تونل سنتی