محمودرضا کی منش - تهران، راه آهن ج.ا.ا، ساختمان مرکزی، حوزه مدیریت عامل
علی نصیریان

صنعت راه آهن همواره به عنوان یک زیرساخت کلیدی در حوزه حمل و نقل زمینی، نقش مهمی در توسعه کشورها داشته و بررسی ها بیانگر این امر است که تحولات نظام های مدیریت و مقررات حاکم بر آن نقش راهبردی و موثری در اقتصاد ملی به عهده دارد.اما این صنعت در دهه های اخیر با ویژگیهایی از قبیل محافظه کاری، تولید محوری و بی میلی در مواجهه با آینده شناخته شده به طوری که پس از سالهای 1970 راه آهن ها با بحرانهای گسترده ای در زمینه های مالی و بهره برداری مواجه شدند، که برای حل آن دولتها بر آن شدند تا نظام مدیریت و مقررات ناظر بر صنعت راه آهن را مورد بازنگری قرارداده و تغییراتی را عمدتاً با هدف افزایش کارایی و بهبود ارایه خدمات به انجام برسانند. این تغییرات در ابعاد مدیریتی و ساختاری عمدتاً به صورت تجربه اشکال مختلفی از جداسازی امور زیرساخت راه آهن از بهره برداری محقق شده است که ضمن آن این فرصت را ایجاد نموده که بخش خصوصی با هزینه های سنگین تامین زیرساختها مواجه نشده و قادر باشد در صنعت ریلی به رقابت بپردازد. با توجه به میزان و نوع این جداسازی ها و اشکال مختلف فعالیت و ارتباط شرکتهای مالک زیرساخت در تعامل با شرکتهای بهره بردار، گونه ها و مدلهای مختلف ساختاری قابل گروه بندی می باشند. این مقاله سعی دارد ضمن معرفی این مدلها و نظامهای حاکم بر آن، پیامدها و نتایح جداسازی مدیریت امور زیرساخت راه آهن از بخش بهره برداری را مورد بررسی قرار دهد.

تجدیدساختار، جدا سازی عمودی، رقابت، امور زیرساخت، امور بهره برداری