احمد ربانی خواه - عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور
فریبا علیزاده طوسی - کارشناس ارشد علوم و معارف نهج البلاغه

یکى از مسایل مورد ابتلاى بشر در تمام ادوار تاریخ، مسیله جنگ و صلح است. در این مقاله به منظور واکاوی تقدم صلح بر جنگ در نهج البلاغه ابتدا نگاه امام علی به جایگاه انسان بیان می شود. بی تردید صلح گرایی لازمه حفظ دو ویژگی برجسته انسانی کرامت و حق حیات است؛ زیرا عرصه نظامی به ویژه در شرایط جنگی، عرصه ای است که امکان حریم شکنی و نادیده-گرفتن حق حیات انسان ها در آن بسیار زیاد است. امام علی با تاکید بر کرامت انسانی در نهج البلاغه پیوسته همه انسان ها را به پرهیز از جنگ فرا می خواند. نگاهی به مقوله صلح و جنگ از دیدگاه امام علی نشان می دهد که در باور امام شیعیان، صلح امری نیکو و ثمربخش و از ویژگی های آراستگان است و نتایجی مانند: حفظ قوای مسلح، آسایش فکری، فراغ بال و امنیت سرزمین ها را به همراه دارد. جنگ شاخه ای از کفر، جامع تمام بی اخلاقی ها و گواه بی خردی است و نزدیک ساختن انتقام الهى، مجازات شدید، سرعت بخشیدن به زوال نعمت و پایان بخشیدن به حکومت ها را در پی دارد. از این رو، نهج البلاغه منبع گفتمان صلح در میان دین باوران شیعی و هر انسان کمال طلبی است.

نهج البلاغه، امام علی، صلح، جایگاه انسان، حق حیات، جنگ