هاشم درخشان - کارشناسی ارشد رشته آبیاری و زهکشی، گروه علوم و مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد
کامران داوری - عضو هیات علمی، گروه علوم و مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد
سیدمجید هاشمی نیا - عضو هیات علمی، گروه علوم و مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد
علی نقی ضیایی - عضو هیات علمی، گروه علوم و مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد

بخش بزرگ منابع آب شیرین دنیا، از منابع آب زیرزمینی تامین می شود. اهمیت منابع آب زیرزمینی در اقلیم های خشک و نیمه خشک مشهودتر می باشد. زیرا کم آبی و وقوع خشکسالی های متوالی جزء جدایی ناپذیری این مناطق بوده و در صورت عدم سازگاری، می تواند به یکی از فاجعه بارترین بلایا تبدیل گردد. اگرچه که درکشورهای مختلف برای مقابله با شرایط تنش آبی من جمله خشکسالی های شدید و طولانی مدت سیاست های متفاوتی متناسب با اقلیم خود دارند، اما تقریبا در تمامی آنها منابع آب های زیرزمینی به دلیل اطمینان پذیری بالا به عنوان ذخیره استراتژیک برای شرایط تنش آبی شناخته می شود؛ لذا حفاظت از این ذخایر استراتژیک نقشی مهم در توسعه پایدار این مناطق دارا می باشد. عدم توجه به حفظ ذخیره استراتژیک می تواند خسارات جبران ناپذیری را به همراه داشته و موجب تغییر مسیر سرنوشت یک جامعه گردد. ذخیره استراتژیک آب زیرزمینی مهم ترین پشتوانه تامین آب در صورت وقوع حداکثر خشکسالی محتمل (بدبینانه ترین شرایط برای وقوع خشکسالی) بوده، و مدیریت صحیح این ذخایر در اقلیم های خشک و نیمه خشک یکی از اساسی ترین مولفه های توسعه پایدار خواهد بود. متاسفانه سالهاست که در ایران این مفهوم مهم به فراموشی سپرده شده و این منابع آب بی همتا در حال افت مستمر است. این تحقیق به ضرورت بسط مفهوم حداکثر خشکسالی محتمل به عنوان مبنایی برای تعیین حداکثر برداشت مجاز از آب زیرزمینی پرداخته و حفاظت از ذخایر استراتژیک آب زیرزمینی به عنوان مهم ترین عامل برای افزایش تاب آوری توسعه در این شرایط مورد توجه قرار داده است. در نهایت پیشنهاد هایی نیز برای مدیریت ریسک خشکسالی بر اساس این مفهوم ذکر گردیده و ضرورت تدوین برنامه جامع مدیریت ریسک خشکسالی برای هر محدوده مطالعاتی در صورت وقوع خشکسالی های شدید و طولانی مدت مورد تاکید قرار گرفته است.

پایداری، تاب آوری، خشکسالی، ذخیره استراتژیک آب زیرزمینی