عاطفه قبادی - دانشگاه نیشابور،
لاله خرازیان - دانشگاه نیشابور،

مناره ها از عناصر مهم در معماری مساجد هستند که به عنوان یک الگوی عمودی در بافت شهرهای افقی آن عصر، کاملا تاثیرگذار بودند. مناره یکی از نمودهای بی بدیل و زیبای هنر معماری اسلامی است که ویژگی های منحصر به فردی دارد. مناره ها فقط نشان دهنده یک هنر نبودند، بلکه اکثر مناره ها عرصه جلوه مجموعه ای از هنرهای تزیینی چون خطاطی، کاشی کاری، مقرنس و ... بودند و به حق می توان مناره ها را آیینه تمام نمای هنر اسلامی به شمار آورد. مناره ها در ابتدا با هدف اذان گویی، در جوار مساجد ساخته می شده اند، اما امروزه به نمادی از مسجد تبدیل شده اند که با بررسی آنها می توان به شناخت جامع تری از سبک معماری صفویه و عثمانی رسید. در این مقاله به بررسی ریخت شناسی عنصر مناره از در دو مسجد امام اصفهان مربوط به دوره صفویه و مسجد سلطان احمد استانبول مربوط به دوره عثمانی خواهیم پرداخت. از آنجایی که مناره که جزو لاینفک بنای مسجد است پس مانند مساجد تحت تاثیر اعتقادات و باورها و همچنین شرایط حاکم بر عصر خود ساخته و پرداخته شده است. روش تحقیق این مقاله توصیفی تحلیلی است. با توجه به اینکه این دو مسجد معاصر یکدیگر می باشند و همزمان ساخته شده اند قطعا در عین تفاوت های ظاهری، مشابهت هایی نیز دارند. دیدگاه های مذهبی هر دو قوم تاثیر قابل ملاحظه ای بر روی اثر معماری آنها گذشاته و البته در این میان نباید تاثیر اقلیم و معماری گذشتگان را فراموش کرد، گرچه به هر روی تاثیر مذهب بر هنر غیر قابل انکار است.

معماری صفوی، معماری عثمانی، مناره، مسجد امام اصفهان، مسجد سلطان احمد استانبول