تاثیر پذیری غزالی از ابن سینا در دو موضوع نفس و معاد

هرچند غزالی در کتاب تهافت الفلاسفه به نقد فلاسفه مشاء پرداخته، اما در هر دو نظریه ای که درباره معاد ارایه می دهد، تحت تاثیر نفس شناسی ابن سیناست. او در کتاب تهافت الفلاسفه نظریه بدن جدید را به عنوان یک امکان برای معاد جسمانی معرفی می کند که مبتنی بر وجود وتجرد و بقای نفس و نیز پذیرش نفس به عنوان ملاک این همانی شخصیت است که همگی نظریاتی مشایی هستند. نظریه دیگر او نظریه برانگیختگی است که نزد متکلمان، نظریه ای مرسوم بوده است و غزالی آن را در کتاب الاقتصاد فی العتقاد آورده است. در این نظریه نیز شاهد نقاط افتراق غزالی با متکلمان و تاثیرپذیری او از حکمت مشایی هستیم. در حالی که نزد اشعریان معتقدم و معتقد به برانگیختگی، نفس مرجد جایگاهی ندارد، غزالی نظریه برانگیختگی را به گونه ای مطرح کرده که با تجرد نفس تنافی ندارد. از سوی دیگر، هرچند که او مانند غالب متکلمان متقدم حیات و مرگ را عرض می داند، اما در تحلیل این عرض با آنها هم داستان نیست ومانند مشاییان این دو را به ارتباط و انقطاع نفس و بدن تفسیر می کند. تاثیرپذیری او از حکمت مشایی در مبحث عذاب قبر نیز مشهود است. مرور کتاب ها و رساله هایی همچون معارج القدس، المنصون به علی غیراهله، کیمیای سعادت و احیاء علوم الدین نیز نشانگر تاثیرپذیری او در مسیله معاد از مباحث نفس شناسی در حکمت مشایی است.

Keywords:

غزالی , ابن سینا , نفس , معاد , بدن جدید , برانگیختگی , عذاب قبر , عرض حیات