علی ارشدریاحی - دانشیار گروه فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه اصفهان
مجید صادقی حسن آبادی - دانشیار گروه فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه اصفهان
ربابه جلیلی بهابادی - دانشجوی دکتری حکمت متعالیه دانشگاه اصفهان

در قرون اخیر در پرتو یافته های علمی و فلسفی ، تحلیل پدیده معرفت، از اهمیت ویژه ای برخورداراست و از آنجایی که متعلق گزاره های دینی از دسترس حواس بشر خارج هستند، تو جیه باورهایدینی و احراز صدق آن ها از مباحث مهم و چالش برانگیز معرفت شناسی غرب محسوب می شود. دراین نوشتار، سعی بر آن است که در راستای بررسی فرآیند تکون معرفت دینی از نگاه ابن سینا وجستجوی الگوی معرفت شناسی وی، به باز خوانی آراء او در شناخت جواهر مجرد و مفارق پرداختهشود. از نظر حکمای مشاء علم، حصول صورت اشیا در ذهن است که از طریق مواجهه با شیءخارجی و تجرید صورت حسی به دست می آید؛ اما مواجهه حسی با موجود مفارق ممکن نیست. پسچگونه می توان به شناخت حقایق ماوراءالطبیعی نایل شد در نظام حکمت سینوی اتصال به موجودیمجرد (عقل فعال)، کلید و رمز معمای معرفت است و شناخت موجود مجرد نیز با اتصال عقل به آنصورت می گیرد. غالب محققان ابن سینا را فیلسوفی قرینه گرا می دانند؛چرا که او برای اثبات صدقباور خود دلیل اقامه می نماید. اما از آنجایی که معرفت شناسی وی بر اتصال با عقل فعال مبتنی است،روش معرفتی او را قرینه گرایی اشراقی می توان نامید. و بدین ترتیب الگوی معرفتی شناسی ابن سینارا از سایر الگوهای قرینه گرا متمایز نمود.

معرفت شناسی دینی، معقولیت ذاتی، عقل فعال، قرینه گرایی اشراقی، ابن سینا