محمدعلی متفکرآزاد - استاد اقتصاد دانشگاه تبریز
سیاب ممی پور - دانشجوی دکترای اقتصاد دانشگاه تبریز

رشد اقتصادی کندتر برخی از کشورهای درحال توسعه برخوردار از منابع طبیعی در مقایسه با کشورهای فاقد منابع و تایید وجود رابطه منفی بین وفور منابع طبیعی و رشد اقتصادی در برخی مطالعات اخیر، یک معمای اقتصادی را مطرح نموده که بعضا از آن به عنوان بلای منابع طبیعی یاد می شود. در این مطالعه در چهارگروه از کشورها و با استفاده از تحلیل توصیفی، نحوه اثرگذاری وفور منابع طبیعی بر رشد اقتصادی از خلال عوامل اقتصادی و سیاسی شناسایی گردیده است. نتایج حاکی از آن است که وفور منابع طبیعی باعث کندی رشد اقتصادی نیست، بلکه نحوه برخورد با این منابع است که موجبات توسعه نیافتگی برخی از کشورهای دارای منابع را فراهم می نماید. یافته ها نشان می دهد که بیماری هلندی، ضعف سرمایه انسانی، رانت جویی، فساد و ارتشاء، به عنوان کانال های کندی رشد اقتصادی، همگی از حکمرانی بد ناشی می شود. همچنین حکمرانان بد که برخورد نامطلوبی با منابع طبیعی کشور خود دارند، عموما مستبد و تحت الحمایه قدرت های خارجی سلطه گر هستند. بنابراین، عدم توفیق این کشورها در بهره مندی از مزیت وفور منابع طبیعی علاوه بر ضعف مدیریت داخلی، از استعمار نو خارجی نیز ناشی می شود.

رشد اقتصادی، وفور منابع طبیعی، سرمایه انسانی، بیماری هلندی، رانت جویی، فساد، حکمرانی بد، سلطه خارجی، استعمار نو