مصطفی محمدی ده چشمه - استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری،دانشگاه شهید چمران اهواز
هادی علیزاده - دانش آموخته کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی، دانشگاه شهید چمران اهواز

امروزه دستیابی به مقوله توسعه به خصوص در معنای متعالی آن، یعنی توسعه پایدار چشم انداز اصلی سیاست های مربوط به توسعه در کلیه سطوح ملی و منطقه ای ارز یابی می گردد . برخورداری متوازن و رعایت تعادل و برابری در دستیابی به شاخص های توسعه در کلیه ابعاد آن، به خصوص در سطح منطقه ای در کشورهای در حال توسعه و به خصوص کشور ما یکی از چالش های اصلی دستیابی به توسعه پایدار با توجه به اصول تعریف شده برای آن است . در این راستا هدف از پژوهش حاضر، سنجش و ارزیابی شاخص های توسعه پایدار در استان آذربایجان غربی می باشد. بدین منظور شاخص های منتخب پژوهش به 6 کلان مولفه اقتصادی، اجتماعی، بهداشتی - درمانی، فرهنگی، ارتباطی و تاسیسات و تجهیزات شهری تقسیم و در قالب 40 شاخص قابل سنجش در بین 17 شهرستان (منطقه) بررسی شدند . در نهایت با تعیین واریانس عددی شاخص ها، رتبه بندی مناطق هفده گانه بر اساس برخورداری از شاخص های توسعه پایدار، پراکندگی و نابرابری در شاخص های پایداری منطقه ای و پیش بینی پایداری در فرایند توسعه منطقه ای سنجیده شده است . جهت تجزیه و تحلیل داده ها از مدل تحلیل سلسله مراتبی فازی FAHP، مدل تاپسیس فازی FTOPSIS و تحلیل تشخیص در قالب نرم افزارSPSS استفاده شده است . یافته های پژوهش حاکی از آن است که : 1- بر اساس تحلیل داده ها در مدل تحلیل سلسله مراتبی فازی شاخص های اقتصادی به علت ارزش گذاری کمتر از صفر در اکثر متغیرهای تشکیل دهنده آن در بین شهرستان های استان دارای وضعیت پراکنش نابرابری در بین شهرستان های استان می باشند . 2- رتبه بندی شهرستان های استان با مدل تاپسیس فازی حکایت از شکاف در امر برخورداری از شاخص های توسعه بین مرکز استان با سایر شهرستان ها دارد که صورت واضح آن را می توان ما بین شهرستان ارومیه به عنوان مرکز استان با مجموع برخورداری 0/923 و نزدیک به ایده آل 1 نسبت به میزان برخورداری شهرستان دوم استان یعنی شهرستان خوی با 0/478 میزان برخورداری که فاصله تقریبا دو برابری را نش ان می دهد ملاحظه کرد . 3- بر اساس آزمون تحلیل تشخیص، شاخص های فرهنگی با میزان پیش بینی کلی 0/401 بهتر می تواند فرایند پایداری در توسعه استان را نسبت به دیگر شاخص های توسعه پیش بینی کنند.

توسعه پایدار، استان آذربایجان غربی، تحلیل تشخیص، مدل فازی