امیر یزدان سپاس - عضو هییت علمی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر
ساسان کشاورز - محقق موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر
آرش کبریایی - کارشناس ارشد اصلاح نباتات
شهرام رفیعی پور - کارشناس ارشد اصلاح نباتات

به منظور مطالعه میزان تحمل ژنوتیپ ها نسبت به تنش خشکی آخر فصل، 20 ژنوتیپ امیدبخش گندم نان زمستانه و بینابین در سال زراعی 81‐1380 از لحاظ چهار صفت عملکرد دانه (YLD،( شاخص برداشت (HI ،(تعداد دانه در سنبله (GNS (و وزن هزار دانه (TKW (در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در کرج، اردبیل، اراک و همدان تحت دو شرایط آبیاری نرمال و قطع آبیاری پس از مرحله گلدهی مورد بررسی قرار گرفتند. براساس نتایج تجزیه واریانس مرکب تیمار آبیاری، ژنوتیپ و اثر متقابل ژنوتیپ × مکان تاثیر معنیداری برروی عملکرد دانه، شاخص برداشت، تعداد دانه در سنبله و وزن هزاردانه داشتند. مقایسه ژنوتیپها با استفاده از شاخصهای TOL ،SSI ،MP ،GMP و STI نشان داد که ژنوتیپ شماره و مطلوبتر دانه عملکرد لحاظ از) 1-27-6275/Cf1770/5/Gds/4/Anza/3/Pi/Nar//Hys)20 متحملتر از بقیه ژنوتیپها میباشد. در صفت شاخص برداشت ژنوتیپ شماره 13) Darunk ،(و در صفت تعداد دانه در سنبله و وزن هزار دانه هم ژنوتیپ شماره 6) 12638-1/3/Tjb84 /s Emu//1-60-1( نسبت به سایر ژنوتیپها وضعیت بهتری داشته و در شرایط تنش متحملتر بودند. نتیجهگیری کلی از بررسی شاخصها نیز موید برتری شاخصهای MP ،STI و GMP در مقایسه با دو شاخص TOL و SSI بود زیراکه سه شاخص یادشده فوق تقریبا در تمامی صفات قادر به گزینش ژنوتیپهایی شدند که علاوه بر متحمل بودن در شرایط تنش از میانگین عملکرد مطلوبی نیز برخوردار بودند.

تنش خشکی، تجزیه واریانس مرکب، گندم نان، شاخصهای تحمل و حساسیت