فرهاد جباری - دانشجوی سابق دوره دکتری، دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران و عضو هیات علمی دانشگاه زنجان
علی احمدی - دانشیارپردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران
کاظم پوستینی - استادپردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران
هوشنگ علیزاده - استادیارپردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران

به منظور تعیین عوامل روزنهای و غیرروزنهای محدود کننده فتوسنتز در شرایط تنش خشکی, ارقام گندم بک کراس روشن بهاره،17-79-M و 4-79-M) مقاوم به خشکی)، آزادی و کویر (نیمه مقاوم به خشکی) و کرج1 و مرودشت (حساس به خشکی) طی یک تحقیق گلخانهای در قالب آزمایش فاکتوریل دو عاملی (شامل هفت رقم کندم و دو سطح خشکی) با طرح پایه بلوک کامل تصادفی در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران مورد بررسی قرار گرفتند. در حالیکه محتوی آب نسبی رقم مرودشت در شرایط تنش خشکی شدیدا کاهش یافته بود، کاهشی در محتوی آب نسبی رقم مقاوم 4-79-M مشاهده نشد. همچنین رقم مقاوم بک کراس روشن بهاره بیشترین میزان سرعت فتوسنتز و کمترین میران کاهش آن را در شرایط تنش خشکی داشت. برعکس، رقم حساس مرودشت کمترین میزان سرعت فتوسنتز و بیشترین میزان کاهش آن را در شرایط تنش خشکی نشان داد. افت فتوسنتز ارقامحساس به خشکی به محدودیت بیشتر عوامل روزنهای (بسته شدن بیشتر روزنهها) و غیرروزنه ای (هدایت مزوفیلی، محتوی کلروفیل و پروتیین محلول برگ کمتر) آنها در شرایط تنش ربط داده میشود. به نظر می رسد ارقامی که بتوانند علیرغم تجربه کردن پسابیدگی،روزنه های خود را باز نگه داشته و محتوی کلروفیل و پروتیین محلول برگ بیشتری داشته باشند، از سرعت فتوسنتز بالاتری برخوردار بوده و به خشکی مقاومتر باشند.

گندم، تنش خشکی، سرعت فتوسنتز، هدایت روزنهای، هدایت مزوفیلی، محتوی کلروفیل،پروتیین محلول برگ