مجید طوسی مجرد - دانشجوی سابق کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد کرج
محمدرضا بی همتا - استادپردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران
منوچهر خدارحمی - محقق موسسه تحقیقات و تهیه و اصلاح بذر کرج

به منظور ارزیابی تنوع ژنتیکی و مطالعه حرکت مجدد ماده خشک به دانه، شصت و چهار ژنوتیپ گندم نان در سال زراعی 82 ‐ 1381 در دو آزمایش جداگانه در قالب طرح آلفا لاتیس با دو تکرار در دو شرایط نرمال و تنش خشکی مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که درهردو شرایط نرمال و تنش خشکی تفاوت ژنوتیپها از نظر اکثر صفات معنیدار بود. در هر دو شرایط نرمال و تنش خشکی بین ژنوتیپها از نظر پارامترهای مربوط به حرکت مجدد ماده خشک به دانه از اندام های مختلف تنوع قابل توجهی مشاهد گردید. در تجزیه به عاملها در هر دو شرایط نرمال وتنش خشکی هفت عامل وارد مدل شدند. که این عوامل در شرایط نرمال 5/77 و در شرایط تنش 6/78 درصد از تغییرات دادهها را توجیه نمودند. محاسبه شاخصهای مقاومت به خشکی نشان داد که چهارشاخص بهره وری متوسط، میانگین هندسی محصولدهی، میانگین هارمونیک، شاخص تحمل به تنش موثرترین شاخصها جهت شناسایی ژنوتیپهای مقاوم به خشکی میباشند. تنوع ژنتیکی برای صفات مورد مطالعه در ژنوتیپ های مورد بررسی، استفاده از ژنوتیپ های مطلوب از نظر صفات برتر را در برنامه های به نژادی امکان پذیر میسازد.

گندم، خشکی، طرح آلفا لاتیس، حرکت مجدد ماده خشک، شاخص مقاومت به خشکی، تجزیه به عاملها