مجتبی رنجبر - دانشجوی سابق کارشناسی ارشد پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران
محمدرضا نقوی - استادپردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران
عباسعلی زالی - استادپردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران
محمدجعفر آقایی - استادیار موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، بخش ژنتیک

به منظور شناسایی سطح پلوییدی جمعیت های آژیلوپس کراسای (A. crassa) بومی ایران ، 67 نمونه جمع آوری شده از نقاط مختلف ایران با دو روش فلوسایتومتری و سیتوژنتیکی مورد بررسی قرار گرفتند. بر اساس مقایسه نسبت شدت فلورسنس نمونه های آژیلوپس کراسا با آژیلوپس تایوشی (به عنوان شاهد) دو سیتوتیپ تتراپلویید و هگزاپلویید در نمونه های بومی ایران شناسایی شد. مطالعات سیتوژنتیکی با نتایج فلوسیتومتری وجود دو سیتوتیپ در آژیلوپس کراساهای بومی ایران را تایید نمود. سیتوتیپ تتراپلویید دامنه ای از طول کروموزوم از 0.65غ 13.88 میکرومتر (بلندترین کروموزوم ) تا 0.43غ 8.75 میکرومتر (کوتاه ترین کروموزوم ) با متوسط طول کروموزوم 0.20غ 11.21 میکرومتر و طول کل ژنوم 156.88 میکرومتر بود. تیپ کروموزوم ها در سیتوتیپ تتراپلویید به جز کروموزوم های شماره 4، 8 و13 از نوع متاسنتریک بوده و این 3 کروموزوم از نوع ساب متاسنتریک بودند، که اندازه نسبت بازوی کروموزوم آنها به ترتیب 0.10غ 1.70، 0.17غ 2.16 و 0.12غ 1.84 میکرومتر بوده است . سیتوتیپ هگزاپلویید که طول کروموزوم های آن از 0.56غ 12.95 میکرومتر (بلندترین کروموزوم ) تا 0.34غ 7.53 میکرومتر (کوتاهترین کروموزوم ) تغییر می کرد. متوسط طول کروموزوم در این سیتوتیپ 0.23غ 10.35 میکرومتر و طول کل ژنوم 217.39 میکرومتر بود. تیپ کروموزوم های این سیتوتیپ عمدتا از نوع متاسنتریک بود ولی کروموزوم شماره 3 به صورت ساب متاسنتریک با اندازه نسبت بازوی کروموزوم 0.02غ 1.76 میکرومتر بود و سه جفت ماهواره بر روی کروموزوم های شماره 3، 6 و10 وجود داشت ، که اندازه آنها به ترتیب 1.09، 2.09 و 1.54 میکرومتر بود. نتایج آزمون مقایسه سیتوتیپ ها از نظر صفات مورفولوژیکی نشان داد که صفات ارتفاع ، طول برگ پرچم ، رنگ گلوم و کرک گلوم دارای تفاوت معنی داری در دو سیتوتیپ تتراپلویید و هگزاپلویید می باشند و بنابراین از این صفات می توان برای شناسایی این دو نوع سیتوتیپ استفاده نمود.

آژیلوپس کراسا، سیتوتیپ ، فلوسایتومتری ، ماهواره