سطح بندی و اولویت بندی قابلیت ها و پتانسیل های مناطق آزاد و ویژه تجاری - صنعتی کشور در توسعه صنایع دریایی کشور

نظربه وجود مرزهای گسترده آبی در شمال و جنوب کشور، بهره برداری از دریا، بعنوان یک مزیت و پتانسیل اقتصادی بالا در اقتصاد کشور مطرح گردیده است. در همین راستا طی سالهای اخیر سرمایه های نسبتا عظیمی در خانواده بزرگ صنایع دریایی کشور تزریق گردیده که به تبع آن شاهد دستاوردهای بزرگی همچون ساخت شناورها و سازه های دریایی پیشرفته در این عرصه بوده ایم. نظر به گستردگی مقیاس تولید و سرمایه گذاری این صنعت، نگاه به افق های بلند مدت جهانی و هم پیوندی با عناصر اصلی این صنعت در سطح بین الملی را به منظور افزایش منافع درونی آن برای کشور ضروری می سازد. در این راستا استفاده از تسهیلات و موقعیت های ویژه ای که در مناطق آزاد تحاری – صنعتی از سوی دولت در اختیار سرمایه گذاران ، تولید کنندگان و تجار قرار می گیرد، می تواند کمک بسیار موثری جهت بسط و توسعه هر چه بیشتر صنایع دریایی درکشور باشد. اندیشه ایجاد مناطق آزاد در ایران نخستین بار در سالهای آغازین دهه 1330 (هـ.ش) مقارن با بروز ضعف در تاسیسات جهانگردی بین المللی، مقدمات بوجود آوردن یک جزیره توریستی تجاری در اوایل دهه پنجاه (هـ.ش) در جزیره کیش فراهم گردید بعد از انقلاب برای اولین بار در برنامه اول توسعه به دولت اجازه داده شد که در سه منطقه مرزی کشور، مناطق آزاد تجاری صنعتی تاسیس نماید و بالاخره پس از گذشت بیش از یک دهه مقاومت دولت در ایجاد مناطق آزاد جدید، طی سال 82 بنا به درخواست و پیگیریهای برخی مقامات و مسئولین استانی مجوز تاسیس سه منطقه آزاد دیگر صادر گردید. همانطوریکه ملاحظه شد علیرغم اینکه فلسفه وجودی تئوریک ونظری ایجاد مناطق ازاد، فراهم آرودن زمینه های افزایش صادرات کالاها و خدمات از طریق راهیابی و هم پیوندی با بازارهای جهانی بوده است و لیکن در عمل هر یک از مناطق آزاد موجود در کشور با محوریت و ضرورت خاصی ایجاد گردیده اند. با مروری بر مستندات و گزارشات توجیهی موجود در خصوص تاسیس هر یک از این مناطق می توان اهداف متعددی نظیر امنیت مرزهای آبی کشور، فقرزدایی وتوسعه مناطق محروم، جلب سیاح وگردشگر داخی و خارجی، ایجاد بستری جهت واردات سریع کالاهای اساسی مورد نیاز کشور در شرایط بحران و اضطرار جنگی و بالاخرع تسریع در فرآیند ایجاد قطب های صنعتی دراستانهای مستعد را بعنوان دلایل اصلی و محوری ایجاد مناطق آزاد در کشور شناسایی نمود. لاجرم بواسطه متفاوت بودن اهداف، دور از انتظار خواهد بود. اگر که بعضا ساز و کارهآ، ویژگی ها و زیرساختها و امکانات قابل استفاده در این مناطق نیز متمایز از یکدیگر باشند. از این رو بهره برداری از ظرفیتها و پتانسیل های این مناطق در توسعه و گسترش بخش های مختلف صنایع دریایی کشور نیز یقینا از وزن و اهمیت یکسان و برابر برخوردار نمی باشند. همانطوریکه تشریح شد، نظر به اینکه ملاک های متنوعی جهت انتخاب مناطق آزاد مورد نظر بوده است.لذا ضرورت می یابد به منظور بهره گیری مناسب از مزیت ها، امکانات و پتانسیل های موجود در مناطق آزاد جهت توسعه صنایع دریای در کشور، نسبت به اولویت بندی و درجه بندی این امکانات و زیر ساخت ها در هر یک از اینمنطاق اعم ازمناطق موجود و جدیدالتاسیس و همچنین مکان یابی بهینه حلقه های بهم پیوسته خانواده بزرگ صنایع دریایی درآنها،مبادرت گردد. از این رو طی این مقاله ضمن تشریح بسترها و زیر ساخت های مورد نیاز جهت ایجاد و بسط حلقه های مفقوده این صنعت، با بهره گیری از مدل های سطح بندی منطقه ای نظیر تاکسونومی عددی ومیانگیری موزون، به سطح بندی و اولویت بندی مناطق آزادکشور، جهت مکان یابی و تعیین پراکنش و نحوه استقرار مطلوب واحدهای تولیدی – تجاری و صنعتی مرتبط با صنایع دریایی کشور پرداخته خواهد شد و در اتمه متناسب باویژگی ها و ظرفیت های هر منطقه، توصیه ها وپیشنهادات مقتضی درجهت توسعه صنایع دریایی در کشور ارائه خواهد گردید.