حسن کریم مجنی - استادیار، دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان
احمد زارع - دانشجوی کارشناسی ارشد پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران
اسحاق کشتکار - دانشجوی کارشناسی ارشد پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران
حمید رحیمیان مشهدی - استادپردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران

به منظور ارزیابی برهمکنش عوامل محیطی نظیر دما (سرما و گرما)، شرایط نگهداری و نیز مواد تنظیم کننده رشد گیاهی بر شکست خواب بذر توق که در پاییز سال 1384 از مزارع کرج جمع آوری شده بود، آزمایشاتی انجام شد. بر اساس نتایج بدست آمده ، بذرهای تازه برداشت شده از گیاه مادری دارای خواب بودند. تلفیقی از پس رسی ، سرما و نوسانات دمایی منجر به افزایش معنی دار در تعداد بذرهای جوانه زده شد. به طوری که از مجموع تیمارهای آزمایشی ، بذرهای نگهداری شده در عمق 5 تا 7 سانتی متری خاک در شرایط طبیعی خاک به مدت 4 ماه و سپس انتقال آنها به سردخانه (دمای 2غ 5) به مدت سه ماه و در نهایت انتقال آنها به سطح خاک مزرعه به مدت 6 ماه (BcCS436) بالاترین درصد جوانه زنی به میزان 82.5 درصد را بدست آوردند. تلفیق سرما (دو ماه در دمای 2غ 5 درجه سانتی گراد) با اسید جیبرلیک تاثیر اندکی بر جوانه زنی بذر توق داشت . آبشویی ، شکاف پوسته بذر و تیمار بذرها با آب گرم باعث افزایش معنی داری در جوانه زنی نشدند. تیمار بذور با اتفن و خراش دهی با اسید سولفوریک 98 درصد هیچ تاثیری بر شکست خواب بذر توق نداشتند. در تمامی تیمارهایی که باعث شکست خواب شد، از دو بذر موجود در میوه توق تنها بذر بزرگتر جوانه زد و هیچ یک از تیمارهای مربوطه نتوانستند باعث تحریک جوانه زنی بذر کوچک تر شوند. ماهیت تیمارهایی که باعث شکست خواب شد، نشان از تاثیر عوامل فیزیکی و درونی بر خواب بذر توق داشت

توق (.Xanthium strumarium L)، شکست خواب ، خراش دهی ، عوامل محیطی ، مواد تنظیم کننده رشد گیاهی .