براتعلی سیاه سر - استادیاردانشکده کشاورزی دانشگاه زابل
مریم اله دو - محقق دانشکده کشاورزی دانشگاه زابل
حسین شاهسوندحسنی - استادیار دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید باهنر کرمان

گیاهان ساخت دست بشر و گونه های وحشی گیاهان زراعی به عنوان منابع ژنتیکی با ارزش محسوب می شوند. به منظور بررسی تنوع ژنتیکی لاین های تریتی پایروم ، تریتیکاله و گندم ، DNA ژنومی این سه آمفی پلویید، به همراه گندم دوروم و علف شور ساحل با استفاده از 32 آغازگر تصادفی و 22 آغازگر نیمه تصادفی تکثیر شد. 10 آغازگر تصادفی و 8 آغازگر نیمه تصادفی که توانستند باندهای واضح ، چند شکل و تکرارپذیر تولید کنند، برای ساخت ماتریس تشابه و نمودار درختی بر اساس ضریب تشابه جاکارد و الگوریتم UPGMA مورد استفاده قرار گرفتند. ضرایب تشابه برای آغازگرهای تصادفی ، نیمه تصادفی و ترکیب آنها به ترتیب در دامنه های 0.55‐0.01، 0.63‐0.02 و 0.53‐0.04 قرار داشت که حاکی از دامنه وسیع تنوع ژنتیکی در این سه آمفی پلویید، گندم دوروم و علف شور ساحل بود. برای ترکیب آغازگرهای تصادفی و نیمه تصادفی متوسط میزان تشابه ژنتیکی لاین های تریتیکاله ، تریتی پایروم و علف شور ساحل 179. 0، لاین های تریتی پایروم و ارقام اصلاح شده گندم 0.194 و ارقام اصلاح شده گندم و لاین های تریتیکاله 0.161 بود. رقم تتراپلویید گندم استوارد بیشترین فاصله ژنتیکی را با لاین تریتیکاله 4103 داشت . لاین های تریتیکاله 4103 و 4116 بیشترین تشابه ژنتیکی را داشتند. لاین D.b4(B4)La تریتی پایروم بیشترین تشابه ژنتیکی را با گندم رقم چینی بهاره داشت . لاین های تریتی پایروم St.b و Cr.b بیشترین تشابه ژنتیکی را با والد پدری شان (علف شور ساحل ) داشتند. آغازگرهای نیمه تصادفی نسبت به تصادفی و ترکیب آغازگرهای تصادفی و نیمه تصادفی نسبت به تک تک آنها در برآورد تنوع ژنتیکی از کارایی بیشتری برخوردار بودند.

تنوع ژنتیکی ، تریتی پایروم ، تریتیکاله ، گندم ، RAPD،ISJ