مهرزاد طاوسی - دانشجوی کارشناسی ارشد زراعت، گروه کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز، اهواز
احمد نادری - دانشیار، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان
غلامعباس لطفعلی آینه - مربی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان

کاهش دما در ماههای دی و بهمن در خوزستان یک پدیده غالب اقلیمی است که سبب خسارت دیدن گیاه و عملکرد میشود. بهمنظور مطالعه اثر تنش سرما در مرحله ظهور سنبله بر وزن دانه در سنبله اصلی، اجزای آن و برخی صفات فنولوژیکی و فیزیولوژیکی ژنوتیپهای گندم، این تحقیق در سال 1392 تحت شرایط کنترلشده گلخانه با پنج ژنوتیپ (ارقام چمران، ویریناک، استار و کرخه و لاین 17-83-M (و چهار دمای محیط (بدون سرما، 3 ،+صفر، 3 -درجه سانتیگراد) بهصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان اجرا شد. زمان رسیدگی فیزیولوژیکی، ارتفاع بوته و طول سنبله، وزن دانه در سنبله اصلی و اجزای آن شامل تعداد سنبلچه در سنبله، تعداد دانه در سنبله و وزن هزاردانه و شاخصهای کلروفیلفلورسانس Fo،Fm و Fm/Fv ارزیابی شدند. نتایج نشان داد اثر تنش سرما بر زمان از سبز شدن تا رسیدگی فیزیولوژیکی، تعداد دانه در سنبله، وزن دانه در سنبله اصلی و شاخص Fm/Fv معنیدار بود. بیشترین وزن دانه در سنبله اصلی در شرایط بدون تنش به لاین 17-83-M ،در تنش 3 -و صفر درجه سانتیگراد به رقم چمران و در تنش سرمای 3 +درجه سانتیگراد به رقم ویریناک تعلق داشت. شاخص Fm/Fv در تنش صفر درجه، بیشترین اختلاف را نسبت به وضعیت قبل از تنش داشت. لاین 17-83-M بهعنوان یک ژنوتیپ برتر پتانسیل عملکرد بیشتری نسبت به سایر ژنوتیپها داشت، درحالی که رقم چمران رقمی با قابلیت ژنتیکی بیشتر برای تحمل تنش ارزیابی شد.

تنوع ژنتیکی، ظهور سنبله، فنولوژیکی، فیزیولوژیکی، گندم