امیدعلی اکبرپور - دانشجوی دکتری دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس
حمید دهقانی - دانشیار اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس

شوری یکی از تنشهای غیرزیستی است و تعیین قابلیت و توان دورگها در گیاهان میتواند برای افزایش عملکرد و تحمل به تنش شوری، استفاده شود. در این تحقیق نتاج بهدستآمده از تلاقی رقمها، فلات، بم، قدس، روشن، ارگ، کویر و پیشتاز در یک طرح دیآلل 7×7 کامل در شرایط عادی (نرمال) و تنش شوری در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در شهرستان یزد اجرا شد. نتایج تجزیه دورگ برتری (هتروزیس) و نگارهای (گرافیکی) با استفاده از روش biplot GGE در این تحقیق نشان داد که برای صفات عملکرد و وزن زیست توده، وراثت پذیری خصوصی و عمومی بالا و همچنین توان دورگ تلاقیها در دو شرایط به ویژه در شرایط تنش شوری وجود دارد. برای صفات عملکرد و وزن زیستتوده در شرایط تنش، نمودار دووجهی (بایپلات)، دو گروه دورگ برتر (هتروتیک) متفاوت تشکیل شدند. دامنه دورگ برتری در شرایط عادی برای صفت عملکرد از 5/18 -تا 1/24 درصد و در شرایط تنش از 3/21 -تا 1/60 درصد بود. همچنین دامنه دورگ برتری در شرایط عادی برای وزن زیستتوده از 2/22 -تا 5/16 درصد و در شرایط تنش شوری از 7/19 -تا 3/55 درصد بود. نتایج این تحقیق نشان داد که تلاقیهای معنیداری برای درصد دورگ برتری مثبت و منفی در شرایط تنش شوری برای صفات مورد بررسی بود. درصد دورگ برتری بالا و همچنین وراثتپذیری خصوصی و عمومی بالای صفات عملکرد دانه و وزن زیست توده گندم گویای این بود که امکان گزینش و دستیابی به ژنوتیپهای برتر همراه با تثبیت توان نسبی دورگ از بین نتاج با استفاده از روشهای گزینش در شرایط تنش شوری وجود دارد.

عملکرد، کشتزار، نمودار دووجهی، وزن زیست توده