لیلی هنرمند - دانش آموخته کارشناسی ارشد اصلاح نباتات،
ناصر زارع - دانشیارگروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشگاه محقق اردبیلی اردبیل
رسول اصغری زکریا - دانشیارگروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشگاه محقق اردبیلی اردبیل
پریسا شیخ زاده مصدق - استادیارگروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشگاه محقق اردبیلی اردبیل

نیاز روزافزون به فرآوردههای دامی، بهکارگیری روشهای زیست فناوری (بیوتکنولوژی) در بهبودگیاهان علوفه ای مانند اسپرس را با اهمیت کرده است. در این تحقیق، تاثیر سطوح مختلف تنظیم کنندههای رشدی اکسین (NAA و IBA (و سیتوکینین (BAP ،زآتین و TDZ (بر پاسخ رشدی درون شیشه ای ریزنمونه های نوک ساقه رقم های خوانسار و شهرکرد اسپرس بررسی شد. برای این منظور، ریزنمونه های نوک ساقه از بذرهای ضدعفونی شده و جوانهزده 4-7 روزه تهیه وروی محیط کشت MS جامد حاوی سطوح مختلف اکسین و سیتوکینین کشت شدند. نتایج نشان داد که درصد ساقه های چندگانه، شمار ساقه در هر ریزنمونه و طول ساقه رشد کرده بهطورمعنیداری تحت تاثیر رقم، ترکیب تنظیم کنندههای رشدی و اثر متقابل بین آنها قرار گرفت. درصد ساقههای چندگانه و میانگین شمار ساقه در هر ریزنمونه به ترتیب از 0 تا 17/89 درصد و 1 تا 03/5 متغیر بود. به طورکلی، درصد پینه (کالوس)زایی، درصد ساقههای چندگانه و شمار ساقه در هر ریزنمونه در رقم خوانسار بهطور معنیداری بیشتر از رقم شهرکرد بود. بیشترین درصد شاخهزایی (15/98 درصد)، ساقههای چندگانه (17/89 درصد) و شمار ساقه در هر ریزنمونه (3/4 (در رقم خوانسار و محیط کشت MS حاوی 1/0 میلیگرم در لیتر IBA به همراه 3 میلیگرم در لیتر BAP به دست آمد. ریشه زایی ساقهها و رشد مناسب ریشه ها در محیط کشت MS بدون تنظیم کنندههای رشدی مشاهده شد. این نتایج نه تنها از جنبه ریزازدیادی و کشت درون شیشه ای، بلکه بهعنوان پیش زمینه مناسب برای هدفهای اصلاحی و انتقال ژن به این گیاه اهمیت دارد.

افزایش درون شیشه ای، کشت بافت، sativa Onobrychis