حسین بشارتی - استاد، موسسه تحقیقات خاک و آب، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران
شهلا پاشاپور - دانشجوی سابق کارشناسی ارشد، خاک شناسی )بیولوژی خاک(، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان، ایران
محمود رضازاده - دانشیار، دانشکده کشاورزی دانشگاه ارومیه، ایران

یکی از راهکارهای کاهش کاربرد کودهای شیمیایی، استفاده از باکتریهای افزاینده رشد گیاه است. در این تحقیق در آغاز 51 جدایه باکتری ریزوسفری یونجه از نظر ویژگیهای محرک رشد گیاهی غربالگری شدند. با توجه به نتایج غربالگری، دو جدایه ریزوبیوم، دو جدایه باسیلوس و چهار جدایه سودوموناس بهعنوان جدایههای برتر انتخاب و تاثیر آنها بر شاخصهای رشد سویا در قالب آزمایش بلوکهای کامل تصادفی با دوازده تیمار و سه تکرار انجام شد. تیمارها شامل چهار جدایه سودوموناس، دو جدایه باسیلوس، دو جدایه ریزوبیوم، مخلوط جدایههای باسیلوس، سودوموناس و ریزوبیوم، شاهد بدون کود و باکتری، نصف توصیه کودی بدون باکتری و توصیه کودی بدون باکتری بودند. همه تیمارهای حاوی باکتریهای محرک رشد با باکتری برادیریزوبیوم همراه بودند. نتایج نشان داد، همه تیمارهای باکتری نسبت به تیمار شاهد، وزن خشک اندامهای هوایی، وزن خشکریشه، شمار گره، شمار غلاف، وزن خشک دانه، غلظت آهن، روی و منگنز بخش هوایی، جذب نیتروژن و فسفر بخشهوایی را بهطور معنیداری افزایش دادند. بیشترین غلظت منگنز بخشهوایی سویا از تیمار ریزوبیوم و بیشترین غلظت فسفر و نیتروژن نیز از تیمار باسیلوس (T5 ،(ریزوبیوم (T8 (و سودوموناس (T1 (به دست آمد. کارایی باکتریهای سودوموناس در افزایش شاخصهای رشد سویا بهتر از کارایی جدایههای باسیلوس و ریزوبیوم بود، که دلیل احتمالی این موضوع به خاصیت محرک رشدی باکتریهای سودوموناس مربوط میشود. با توجه به نتایج تحقیق، استفاده از باکتریهای افزاینده رشد گیاه باعث کاهش کاربرد کودهای شیمیایی بهویژه نیتروژن و فسفر میشود. بااینوجود کاربرد آنها بهعنوان کود زیستی در شرایط مزرعه به تحقیقات بیشتری نیاز دارد.

PGPR ،برادی ریزوبیوم، توصیه کودی، باسیلوس، سودوموناس، مایه تلقیح