محمد ضابط - استادیار، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بیرجند

هدف از این بررسی شناسایی پایداری ژنوتیپ های کلزا در دو محیط عادی و تنش خشکی بود. آزمایش در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار و ده تیمار در دو شرایط عادی و تنش خشکی در سال 92-1391 در مزرعه پژوهشی دانشگاه بیرجند به اجرا در آمد. در محیط عادی 31/59 درصد، محیط تنش 33/62 درصد و در دو محیط 01/62 درصد از کل تنوع موجود در دادههای استانداردشده با نمودار دووجهی (بایپلات) ژنوتیپ × صفت توجیه شد. بیشترین تنوع توجیهشده توسط نمودار دووجهی ژنوتیپ × صفت در محیط عادی ناشی از عملکرد دانه، عملکرد زیستتوده (بیوماس)، شمار دانه در غلاف و شمار غلاف در ساقه اصلی؛ در محیط تنش ناشی از عملکرد دانه، شاخص برداشت، طول غلاف، شمار غلاف در شاخه فرعی و شمار کل غلاف در بوته و در دو محیط ناشی از عملکرد دانه، طول غلاف، شمار غلاف در شاخه فرعی و شمار کل غلاف در بوته بود. با توجه به نمودار چندضلعی ژنوتیپ × صفت؛ در محیط عادی، تنش و دو محیط عادی و تنش ژنوتیپ هایولا308 از لحاظ صفات تاریخ 50 درصد گلدهی، عملکرد زیست توده، شمار شاخه فرعی، شمار غلاف در شاخه فرعی و شمار کل غلاف در بوته؛ ژنوتیپ لیکورد و زرفام از لحاظ صفت وزن هزاردانه و ژنوتیپ هایولا401از لحاظ صفت طول غلاف بهترین ژنوتیپها بودند. مقایسه ژنوتیپها بر پایه عملکرد با استفاده از نمودار دووجهی ژنوتیپ × محیط نشان داد که هایولا308 بیشترین عملکرد و پس از آن لیکورد، زرفام، اکاپی، مودنا عملکرد بالایی داشتند. هایولا401 ،SLM046 ،ساری گل و اپرا کمترین عملکرد را داشتند.

کلزا، گرافیکی، عملکرد، نمودار دووجهی