مجید درویشی - کارشناس ارشد، گروه علوم دامی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه رازی، کرمانشاه - ایران
منوچهر سوری - استادیار، گروه علوم دامی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه رازی، کرمانشاه - ایران
حمیدرضا انصاری رنانی - عضو هیات علمی موسسه تحقیقات علوم دامی کشور، کرج، تهران - ایران

برای تعیین نحوه رشد و تکامل فولیکول های تولیدکننده الیاف در پوست بز مرخز بعد از تولد، آرایش فولیکولی و نسبت فولیکول های ثانویه به اولیه ( S/P ) در پوست نه راس بزغاله نر و نه راس بزغاله ماده مرخز از سن یک تا 16 هفتگی مطالعه شد. نمونه برداری از پوست از ناحیه میانی پهلوی هر بزغاله در طی نه مرحله با فاصله هر دو هفته یک بار انجام شد. نتایج نشان داد که فولیکول های تولیدکننده الیاف در گروه هایی شامل سه فولیکول اولیه و چندین فولیکول ثانویه قرار دارند. هر فولیکول اولیه واجد ضمایم غده عرق، غده دو لبی چربی و ماهیچه راست کننده و هر فولیکول ثانویه واجد فقط یک غده تک لبی (و برخی دو لبی) چربی بود. تفاوت میانگین نسبت ‎ S/Pبین تمام مراحل نمونه برداری (به جز مراحل شش و هفت) معنی دار بود (P<0/05 ). بیشترین مقدار نسبت S/P در نمونه های سن 16 هفتگی بزغاله ها مشاهده شد. اثر جنس و اثر متقابل جنس و سن بر نسبت S/P معنی دار نبود.

بز مرخز، توسعه و تکامل فولیکول، نسبت فولیکول های ثانویه به اولیه (S/p)