مرضیه کارکن سیستانی - کارشناس ارشد اقلیم شناسی شهری، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
رضا دوستان - استادیار اقلیم شناسی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران،

با رشد شهرنشینی، افزایش جمعیت و تغییر کاربریها در قرن اخیر، دمای شهرها نسبت به حومه افزایش داشته وجزایر حرارتی شهر شکل میگیرد. شهر مشهد نیز، یکی از کلان شهرهای ایران، این بحران نوین شهرنشینی را تجربهمیکند. در این پژوهش با استفاده از تصاویر باند 6 سنجنده TM ماهواره لندست، موقعیت جزایر گرمایی شهر مشهد در4 سال مختلف ) 1390-1371 ( برای تیرماه و مردادماه شناسایی شد. به این منظور، از تصاویر دردسترس ماهواره لندست از مرکز مطالعات زمین شناسی آمریکا و داده های ساعتی هواشناسی مشهد استفاده شد. با استفاده از روش کین، الگوریتم و مدل مناسب و نیز نقشه حرارتی سطح زمین، شاخص پوشش گیاهی و جزایر حرارتی شهر مشهد تهیه شد. نتایج نشان داد مکانهای عاری از پوشش گیاهی و دارای رطوبت پایین با قالب فضاهای باز، فاقد کاربری یا کاربری حمل و نقل از جنس خاک و سنگ مانند منطقه ثامن و منطقه 12 شهری، دمای سطح زمین بالا بوده و جزیره های گرمایی شهر را شکل میدهند و منطقه پارک ملت، باغ ملک آباد و باغهای آستان قدس رضوی با شاخص پوشش گیاهی درخت زار و رطوبت بالا، محدودههای سرد شهر هستند. اولین مرکز تشکیل جزیره گرمایی در طی چهار سال مورد مطالعه به خصوص در 2 سال آخر ) 1388 و 1390 (، منطقه 12 شهری با نبود پوشش گیاهی و کاربری مسکونی با فضای باز خالی است. دومین مرکز جزیره گرمایی در منطقه 8 شهری بهدلیل وجود بزرگراه شهید کلانتری از لحاظ پوشش سطح آسفالت و حجم ترافیک و وجود دو منطقه نظامی با زمینهای بایر بدون پوشش گیاهی و رطوبت است. بنابراین با گسترش فیزیکی شهر، وسعت و تعداد جزیره های گرمایی افزوده می گردد.

دمای سطحی، جزیره گرمایی، کلان شهر مشهد، توزیع فضایی