رعنا شیخ بیگلو - استادیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

شهرها عرصه های وسیعی از تراکم و تمرکز جمعیت و فعالیتها هستند و سلامت انسان پیوند تفکیک ناپذیری با شرایط و کیفیت محیطهای شهری دارد. تجربه اجرای طرح های شهری در ایران نشان داده است که در زمینه خلق محیطهای شهری واجد کیفیت، توفیق چندانی حاصل نشده است. پژوهش حاضر ادراک شهروندان از الگوی شهرسازی اراک را در قالب شاخصهای محیط های پاسخده شامل نفوذپذیری، گوناگونی، خوانایی، انعطافپذیری، تناسبهای بصری و رنگ تعلق مطالعه کرده و سپس به بررسی نقش آن در ایجاد غنای حسی و تعلق مکانی پرداخته است. داده های مورد نیاز ازطریق مطالعات کتابخانهای، مصاحبه و تکمیل پرسشنامه گردآوری شده و تحلیل داده ها با استفاده از روشهای آماری همبستگی پیرسون، آزمون T تک نمونهای و تحلیل رگرسیون انجام گرفته است. در تحلیل رگرسیون شاخصهای هفتگانه، شاخص غنای حسی (تعلق مکانی) به عنوان متغیر وابسته و سایر شاخصها به عنوان متغیر مستقل در نظر گرفته شد. براساس نتایج، 53/2 درصد تغییرات تعلق مکانی از طریق ترکیب خطی متغیرهای مستقل تبیین شده است که شاخصهای تناسبات بصری، انعطاف پذیری و خوانایی به ترتیب با ضرایب تاثیر 0/453، 0/192 و 0/150 بیشترین تاثیر رابر تعلق مکانی داشته اند. بر این اساس، برخی از پیشنهادهای پژوهش عبارت اند از: تامین دسترسی مناسب شهروندان به خدمات شهری، ارتقای کارآیی شبکه ارتباطی، ارتقای سرزندگی محیط و تنوع در ارایه خدمات، تامین نیازمندیهای همه گروههای جامعه، خلق ویژگیهای منحصربه فرد در طراحی و بهسازی فضاهای عمومی شهری، توجه بیشتر به ویژگیهای زیبایی شناسانه محیط و منظر شهری و فراهم کردن زمینه های مشارکت شهروندان در امر بهسازی محیط های مسکونی.

ادراک، تعلق مکانی، شهر اراک، کیفیت محیط شهری، محیط های پاسخده