محمدرضا پاسبان - استادیار دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی

در نظام حقوقی ایران، بازرسی شرکت های تجاری دارای دو ویژگی مهم است، نخست اینکه تنها برای شرکت های سهامی وجود نهاد بازرسی الزامی دانسته شده و دیگر شرکت ها، البته به جز شرکت با مسیولیت محدود با یک استثنا و شرکت مختلط سهامی، گفتار به داشتن بازرس قانونی هستند. ویژگی دوم نهاده بازرسی شرکت های تجاری در ایران آنست که تنها شیوه نظارت از درون شکم پیش بینی گردیده و نظارت از بیرون به رسمیت شناخته نشده است. در مقابل در نظام حقوق انگلیس، دو نوع شیوه نظارت پیش بینی شده، نظارت از طریق شرکت و نظارت از 29 به وزارت از درون همانند شیوه بازرسی شرکت های سهامی در ایران است. با وجود این با توجه به معافیت شرکت های کوچک از ارایه صورت های مالی در مجمع عمومی و در نتیجه ماهیت آن ها از داشتن بازرس قانونی، عملا بخش مهمی از شرکت های تجاری در انگلستان، از داشتن بازرس با پسوند، در حالی که نظارت از بیرون به وسیله وزارت بازرگانی اعمال شده و با هدف حفظ حقوق جامعه، اشخاص ثالث از سهام داران اقلیت انجام می پذیرد. در این مقاله تلاش شده تا تحولات نهاد بازرسی شرکت های تجاری در دو نظام حقوقی ایران و انگلستان تجزیه و تحلیل گردد.

بازرسی شرکتهای تجاری، نظارت از درون شرکت، نظارت از بیرون شرکت، شرکتهای کوچک، بازرس قانونی